Glutensiz Beslenme Çözüm Olabilir Mi?
Glutensiz beslenme son yılların en önemli beslenme trendi olarak kabul edilebilir, ancak glutenin herkes için mi yoksa sadece belirli tıbbi sorunları olanlar için mi diyette kısıtlamaya gidilmesi konusunda bir çok soru vardır.
Çölyak hastalığı veya gluten intoleransı olan kişilerin sağlık sorunları nedenleriyle gluten içermeyen beslenme programları takip etmeleri gerekmektedir.
Ancak yapılan açıklamalar sonucunda milyonlarca insanın kilo verme, ruh halini iyileştirme ve daha sağlıklı olma umuduyla diyetlerinden gluteni tamamen çıkarma yoluna gittiler
Yine de, bu yöntemlerin bilim tarafından desteklenip desteklenmediğini merak edebilirsiniz. Bu makale, glutenin sizin için gerçekten kötü olup olmadığını anlatıyor.
Gluten Nedir?
Gluten; buğday, arpa, çavdar gibi çeşitli tahıllarda bulunan bir proteindir. İçeriğindeki gliadin insanlar tarafından zor sindirilebilmekte ve sindirim sistemi problemlerine neden olabilmektedir. Gluten içeren besinlere karşı bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesi ile çölyak hastalığı gelişir ve beslenmelerinden gluteni tamamen çıkarmaları gerekir. Böylelikle semptomsuz daha kaliteli bir yaşam sürdürülebilir. Ayrıca sebepsiz kusma, mide ağrısı, şişkinlik, ishal ve kilo kaybı gibi belirtiler yaşanması gluten intoleransına işaret olabilir. Gluten intoleransının; irritabl bağırsak sendromu (IBS), romatoid artrit, fibromiyalji ve hashimato tiroidi gibi otoimmun kökenli hastalıkların etiyolojisinde yer aldığını gösteren bilimsel çalışmalar mevcuttur.
Glutensiz diyette hastalar gluten içeren ekmek, makarna gibi tahıl unu ile yapılan besinler yerine karabuğday, siyez, nohut unu ve gluten içermeyen özel unlar ile yapılan yiyecekleri tüketebilmektedir. Gluten içeren besinlerin tüketilmemesi veya özel olarak üretilen glutensiz ürünlerin tüketilmesi demir, kalsiyum, niasin, folat, lif, riboflavin ve tiamin gibi temel besin ögelerinin eksikliğine neden olabilmektedir. Sık görülen besin ögesi yetersizliklerini önlemek için ise gluten içermeyen ve besin ögeleri açısından zengin olan alternatif tahıllar (kinoa, karabuğday, amarant..) tüketilmeli, lif ve birçok besin ögesinden zengin sebze, meyve ve kurubaklagil tüketimine yer verilmelidir.
Glutenin sağlık üzerine olumsuz etkileri olduğu düşünülerek, gluten ile ilişkili bir hastalığa rastlanmasa da glutensiz beslenme eğilimi ortaya çıkmıştır ve kilo vermek için bile glutensiz beslenme tercih edilir hale gelmiştir. Ancak glutenin vücuttaki iyi bakterileri besleyen prebiyotik etkisinin olduğunu gösteren çalışmalar da mevcuttur.
Glutenden Uzak Durmalı mı?
Çölyak hastalığı, gluten hassasiyeti ve otoimmün hastalıkları olan kişilerin glutensiz bir diyet uygulamak zorundadır.
Ancak, sağlık durumundan bağımsız olarak herkesin yeme alışkanlıklarını bu yönde değiştirip değiştirmemesi belirsizdir.
İnsan vücudunun neden glutenle başa çıkamayacağına dair birkaç teori geliştirilmiştir. Bazı araştırmalar, insan sindirim sistemlerinin modern diyetlerde yaygın olan tahıl proteinlerinin türünü veya miktarını sindirmek için evrimleşmediğini öne sürmektedir.
Ayrıca, bazı çalışmalar, gluten hassasiyeti ile ilgili semptomlara katkıda bulunmada spesifik karbonhidrat türleri, amilaz tripsin inhibitörleri ve buğday tohumu aglütininleri gibi diğer buğday proteinlerinde olası bir rol olduğunu göstermektedir.
Bu, buğdaya karşı daha karmaşık bir biyolojik yanıt olduğunu göstermektedir ( Kaynak).
Glutensiz beslenen insan sayısı önemli ölçüde artmıştır. Örneğin, Ulusal Sağlık ve Beslenme İnceleme Anketi’nden (NHANES) alınan ABD verilerine göre, glutensiz beslenmenin yaygınlığının 2009’dan 2014’e üç kattan fazla arttığını göstermektedir (Kaynak).
Kontrollü teste tabi tutulan gluten hassasiyeti olan kişilerde, bu teşhisin yalnızca % 16-30 oranında doğru olduğu görülmüştür (Kaynak, Kaynak).
Şu anda, çölyak hastalığını ve buğday alerjisi dışında kişisel olarak glutensiz bir diyetten fayda sağlayıp sağlamayacağınızı bilmenin tek yolu glutenden kaçınmak ve semptomlarınızı izlemektir.
Zayıflama Diyetlerinde Glutensiz Diyet Doğru Mu?
Yapılan çalışmalarda sağlıklı insanlarda glutensiz diyetin ek bir sağlık yararı veya zayıflama üzerine etkisi görülmemiştir. Ayrıca piyasada özel olarak üretilmiş glutensiz besinlerin pek çoğu yoğun nişasta içeriğinden dolayı daha yüksek glisemik indeks ve karbonhidrat, yağ içeriğine sahiptir. Bu nedenle bu ürünleri tüketenlerde diyete uyum sonrası vücut ağırlığı kaybı yerine vücut ağırlığı kazanımı meydana gelebilmektedir.
Glutenden kaçınma daha yüksek pirinç tüketimine neden olduğundan tip 2 diyabet riskini de arttırmaktadır. Bunun yanı sıra özel olarak üretilen glutensiz besinlerin yağ içeriği yüksek olduğundan kardiyovasküler risk faktörleri açısından da dikkat edilmelidir. Bu nedenlerden dolayı glutensiz diyet zayıflamak veya daha sağlık olmak için bilinçsiz bir şekilde uygulanmamalı, hastalık varlığı ve tıbben gerekli durumlarda besin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak diyetisyen kontrolünde uygulanmalıdır.
Gluten İçeren Bazı Besinler
- Buğday
- Arpa
- Çavdar
- Nişasta
- İrmik
- Şehriye
- Bulgur
- Erişte
- Makarna
- Hazır çorbalar
- Hazır bulyonlar
- Galeta unu
- Kepekli un
- Kahvaltılık gevrekler, müsli
- Hazır satılan kek, pasta, börek, poğaça gibi hamur işleri
Gluten İçermeyen Besinler
- Taze sebze ve meyveler
- Kurubaklagiller
- Süt, yoğurt, kefir, peynir
- Et, tavuk, balık, hindi
- Yumurta
- Patates
- Mısır
- Pirinç
- Karabuğday
- Kinoa
- Chia tohumu
- Keten tohumu
- Mısır unu-mısır nişastası
- Patates unu-patates nişastası
- Soya
- Tüm katı ve sıvı yağlar
- Kuruyemişler
Sonuç
Glutensiz bir diyet uygulamak, çölyak hastaları ve gluten hassasiyeti veya intoleransı olan kişiler için kaçınılmazdır Gluten ile genel sağlık arasındaki ilişki karmaşıktır ve araştırmalar devam etmektedir.
Gluten; otoimmün, sindirim sistemi ve diğer sağlık durumlarıyla ilişkilendirilmiştir. Bu rahatsızlıkları olan kişiler glutenden uzak durmalıyken, glutensiz beslenmenin sağlıklı kişilerde uzun vadeli sorunlara yol açabileceğini unutmamak gerekir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder