Apandisit Nedir ?

 

Apandisit Nedir?

Apendiksin işlevi henüz kesin olarak bilinmese bile son yıllarda gerçekleştirilen araştırmalar bu kesenin yararlı sindirim florası tarafından hastalık dönemlerinde kullanılan bir nevi sığınak işlevi gördüğüne işaret etmektedir.

Ancak apendiksin alınmasının vücuda doğrudan bir zarar verdiğine dair herhangi bir kanıt bugüne kadar bulunmamıştır. Apandisit ise apendiksin enfeksiyonuna verilen isimdir.

Birçok insanın hayatında karşılaştığı veya her an karşılaşabileceği bir hastalıktır apandisit hastalığı. Hiç beklemediğimiz bir anda şiddetli bir karın ağrısıyla başlayan bu hastalık, tedavi edilmediği zaman ölümle bile sonuçlanabilecek bir hastalıktır. 

Bizde toplumumuzda sıkça görülen bir hastalık olan apandisiti incelemek istedik bu yazımızda. Acaba neden apandisit nedir, neden apandisit patlaması olur, tedavi yöntemleri nelerdir? İşte tüm bu soruların cevabını bu yazımızda bulabileceksiniz.

Karın bölgesinin sağ alt bölümünde bulunan kalın bağırsağın ilk parçasının (buna tıpta çekum denir), iç kenarında 5-8 cm uzunluğunda, 0.5 cm çapında solucan gibi kıvrıntılı bir oluşum vardır, buna “apendiks” (apandix) denir. Bu oluşum iltihaplandığında; ödem toplar yani şişer. Apendiksin bu durumuna “apandisit” (Lat. Appendix vermiformis) denir.

Apandisit Belirtileri

Apandisit Belirtileri Nelerdir ?

Apandisit tipik olarak karnın sağ orta kesiminde gidip gelen bir ağrı ile başlar. Birkaç saat içinde ağrı, apandisitin genellikle bulunduğu yerde sabitlenir ve şiddetlenmeye başlar.

Bölgeye basınç uygulamak, bastırmak, öksürmek veya yürümek ağrıyı daha kötüleştirebilir. Apandisit hastalığı iştah kaybına neden olur, genel olarak hasta hissettirir ve kabızlık ya da ishale yol açabilir.

Bu ağrının sebebi genellikle apandisit girişinin bir nedenden tıkanmasıyla birlikte, içeride bulunan ve çoğalan bakterilerin kesenin çeperlerine uyguladığı basınçtır.

Apandistin genel belirtileri;

Alt karın sağ tarafında başlayan ani ağrı

Mide bulantısı ve kusma

İştah kaybı

Kabızlık veya ishal

Karın şişkinliği

Karnın sağ alt tarafında giderek kötüleşen bir karın ağrısı varsa mutlaka acil servise ya da doktora başvurulmalıdır. 

 Bu durum, hastada şiddetli karın ağrısına neden olur. Durum acildir ve olabildiğince kısa süre içinde ameliyat edilerek bu iltihaplı yapının vücuttan atılması gerekir. Yoksa, delinebilir ve iltihap karın zarı içindeki diğer organlara yayılır. Bu ise ölüm riski olan çok ciddi bir durumdur.

Körbağırsağın iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Müzmin apandisitte; katiyetle ilaç verilmez. Ameliyat gerekir. Had apandisit; karnın ortasından başlayıp, sağ alt kısma yerleşen bir ağrı ile kendini gösterir. Hazımsızlık ve gazdan şikayet edilir. Kusma görülebilir bazen de mide bulantısı olur.

Çok sık rastlanan ve özellikle yetersiz tedavi sonucu yol açacağı tehlikeli komplikasyonlardan ötürü korkulan bir hastalıktır. Günümüzdeki antibiyotik olanaklarına karşın bu ikincil hastalıkların en ağın peritonit yani karın zarı iltihabıdır. 

Apandis içinden besinlerin geçmediği küçük bir bağırsak çıkıntısıdır. Hareketli ve esnek bir boru biçiminde olan bu çıkıntı kalınbağırsağın başlangıç bölümü olan körbağırsağa, incebağırsakla birleşme yerinin hemen gerisinde bağlanır.

 Genellikle eğik biçimde gövde eksenine doğru uzanır. Bu normal konumunun dışında leğen içine, karaciğer altına ya da sol böğüre doğru da yerleşebilir. Alışılmış yerinin dışında bulunan apandisin iltihaplanması, belirtileri değerlendirmede ve hastalığın tanısını koymada güçlükler yaratır.

Apandisin anatomik yapısında üç katman göze çarpar. Dış yüzeyi seröz (sıvı içeren) bir zar örter. Bunun altında kas katmanı ve en içte de lenf dokusunca zengin, girintili çıkıntılı bir mukoza yer alır. Lenf dokusunun bolluğundan ötürü apandise “bağırsak bademciği” de denir.[4] Apandisin vücuttaki fonksiyonu henüz bilinmemektedir. 

Sadece lenf dokusu bakımdan zengin bir yapıdır. Yine de apandisin iltihaplanması sonucu yırtılıp karın bölgesinde yayılmasıyla, ciddi problemler ortaya çıkar. Tedavi edilmediğinde tehlikeli bir hastalık olan apandisit, karın zarının iltihaplanmasına yol açabilir.[5] Had apandisit iltihabı (Akut apandisit) en sık rastlanan acil vakalardan biridir. 

Apandisit bebeklerde görülmez. Çocuk büyüdükçe görülmeye başlar. 10-17 yaş arası en sıktır. Daha sonra azalır. Ergenlik çağından evvel erkek ve kız çocuklarda aynı sıklıkta görüldüğü halde, bundan sonra 25 yaşına kadar erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. (erkek/kadın oranı 3/2). 25 yaşından sonra erkeklerdeki sık görülme azalır ve giderek sıklık oranı etşitlenmeye başlar.

Apandisit Genel Tanıtımı

Apandisit Vücudun Hangi Bölgesinde Yer Alır?

Apendiks, ortalamada 9 cm uzunluğunda olan küçük, ince bir kesedir. Gövdenin sağ alt tarafında yer alır. Bu kese kör çıkışlıdır ve girişi sindirim sisteminin bir parçası olan kalın bağırsağa bağlıdır.

Kesenin boyutları 9 cm ile 35 cm arasında değişebilmektedir. Çocuklarda daha büyüktür ve küçük yaştan itibaren kısmen kapanarak yetişkinlerde daha kısa bir hal alır.

Apandisit Neye Yarar?

Apandistin vücutta ne işe yaradığı henüz net olarak bilinmemekle birlikte, bağışıklık sistemiyle ilgili bir organ olabileceği düşünülmektedir.

Apandisitin Nedenleri 

Apandisite neyin neden olduğu her zaman açık değildir. Birçok durumda apendiks girişinin vücudun kendi ürettiği veya yabancı maddeler tarafından tıkanmasının neden olduğu düşünülmektedir.

Örneğin, dışkı tarafından giriş bloke edilebilir veya mevcut bir üst solunum yolu enfeksiyonu esnasında bağırsak duvarındaki lenf düğümü şişerek bası etkisiyle apendiks girişinin kapanmasına neden olabilir. Bu tıkanıklık iltihaplanmaya ve şişmeye, yani apandisite neden olabilir.

Apandisit Nasıl Engellenir?

Apandisitin nedenleri çok sayıda olduğundan ve her zaman tam anlaşılmadığından bu durumu engellemenin bir yolu bulunmamaktadır.

Apandisit ile Benzer Şikayetlere Neden Olan Hastalıklar Hangileridir ?

Apandisit, aşağıdaki listede görülen hastalıklarla benzer şikayetlere neden olabilir:

1. Crohn hastalığı
2. Gastroenterit
3. Kabızlık
4. Mesane veya idrar enfeksiyonları
5. Pelvik bir enfeksiyon
6. Şiddetli irritabl bağırsak sendromu (Huzursuz Bağırsak Sendromu)

Kadınlarda apandisit hastalığının semptomlarına benzerlik gösteren semptomların bazen adet ağrısı, ektopik gebelik, veya pelvik inflamatuar hastalık (PID) gibi jinekolojik bir nedeni olabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus ani gelişen ve yoğun karın ağrısına neden olan durumların acil tıbbi değerlendirme gerektirdiğidir.

Apendiks bazı kişilerde vücudun değişik bir noktasına doğru uzanım gösterebilir. Bu noktalar ince bağırsağın etrafı, kalın bağırsağın arkası, karaciğerin sağ alt kısmında yakını ya da pelvis civarı gibi farklı sahalar olabilir.

Eğer hastanın gösterdiği belirtiler tipik değilse tanıyı doğrulamak ve diğer olasılıkları ortadan kaldırmak başka testler gerekebilir.

Bunlar arasında enfeksiyon belirtileri açısından bakmak için kan testi, kadınlar için hamilelik testi, mesane enfeksiyonu gibi olasılıkları ortadan kaldırmak için bir idrar testi, apandisitin şişkinliğini gözlemek için ultrason taraması ve CT taraması gerçekleştirilebilir.

Bütün bu test sonuçlarını almak zaman gerektirdiği için cerrah tarafından apandisitin ve pelvik organları incelemek için bir laparoskopi önerilebilir.

Apandisitin alınmasının tavsiye edilmesinin nedeni bir patlama riskine karşı durumu garantiye almaktır. Bu bazı vakalarda normal görünmesine rağmen apandisitin alınması kararının verilmesine yol açacaktır.

Doktor sorunun apandisit olup olmadığından emin değilse, belirtilerinizin düzelip düzelmediğini, aynı kaldığını veya kötüleştiğini görmek için 24 saate kadar beklemeyi önerebilir.

Apandisit Tedavi Yöntemleri

Apandisit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Apandisit durumunda genellikle yapılan ilk ve en yaygın müdahale kesenin operasyon ile vücuttan çıkarılması olacaktır.

Apendektomi olarak bilinen apendiksin çıkarılması, genel olarak en yaygın gerçekleştirilen cerrahi operasyonlardan biridir.  Apendiksin çıkarılmasında laparoskopik veya açık cerrahi yöntemlerinden biri uygulanabilir. Her iki yöntemde de genel anestezi kullanılmaktadır.

Apandisit Ameliyatı Neden Yapılır ?

Laparoskopik ya da halk arasında bilinen ismiyle kapalı cerrahi genellikle apendiksin çıkarılması için en yaygın olarak tercih edilen yöntemdir çünkü iyileşme açık cerrahiden daha hızlı gerçekleşme eğilimindedir. 

Operasyon esnasında hastanın karnında 3 veya 4 adet küçük kesik açılır, bu delikler vasıtasıyla kamera ve diğer özel cerrahi aletler karın boşluğuna iletilir.

Bunlar cerrahın apandisiti daha net görebilmesinin yanı sıra çalışması için daha fazla alanı sağlamak üzere karnı şişirmek için gazın pompalandığı bir tüp, karnın içindekileri takip etmesini sağlayacak kamera ve ışıkların bulunduğu laparoskop adı verilen bir başka tüp ile apendiksin çıkarılmasında kullanılan küçük aletlerdir.

Apendiks çıkarıldıktan sonra kesilerin iyileşmesi için emilebilir dikiş atılabilir. Eğer emilemeyen dikiş kullanıldıysa bunların operasyondan 7 - 10 gün içerisinde çıkarılabilir.

Bazı durumlarda laparoskopik önerilmez ve bunun yerine açık cerrahi kullanılır. Bu durumlar arasında apandisitin halihazırda patlamış olması ve vücut içinde bir apandisit kitlesi adı verilen bir yumru oluşturması, ya da hastanın daha önce açık karın ameliyatı geçirmiş olması gibi ihtimaller mevcuttur.

Açık ameliyatta, sağ altta tek bir büyük kesim yapılır. Cerrah, bu kesi yoluyla karın içine erişir. Yine laparoskopik cerrahide olduğu gibi açılan kesikler ya emilen dikişler ya da daha sonraki bir tarihte çıkarılması gereken emilemeyen dikişler kullanılarak kapatılır. 

Her iki ameliyat türünden sonra çıkarılan apendiks patolojik incelemeye gönderilebilir.

Apendiksin alınmasının ardından bir kaç hafta sürenin geçmesiyle birlikte tam iyileşme sağlanır. Ancak açık ameliyattan sonra 6 haftaya kadar yorucu faaliyetlerden kaçınılması gerekebilir.

Cerrahi operasyonun pratik ya da mümkün olmadığı durumlarda ise damardan verilen antibiyotikler bu ihtiyacı daha ileri bir tarihe çekebilir ya da enfeksiyonun tamamen ortadan kalkmasını sağlayabilir.

Apandisit Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci Ne Kadar Sürer ?

Laparoskopik cerrahinin temel avantajlarından biri iyileşme süresinin çok kısa olma eğilimidir. Çoğu insan ameliyattan birkaç gün sonra, hatta prosedür normal seyriyle devam ettiyse 24-48 saat içinde  hastaneden ayrılabilir.

Açık cerrahide veya peritonit gibi hastalığın komplike olduğu durumlarında ise hastaneden ayrılmak bir haftayı alabilir. Operasyondan sonra ilk birkaç gün ağrı görülebilir ancak bunlar zamanla düzelecektir. Sadece gerektiği durumlarda ağrı kesici alınmalıdır.

Laparoskopik cerahi sonrasında omuzda bir hafta kadar ağrı hissedilebilir, bu pompalanan gazdan kaynaklanmaktadır. Yine operasyon sonrası kabızlık baş gösterebilir. Bunun için lifli gıdalar tüketilmeli ve bol sıvı içilmelidir. 

Ameliyat yerinin bakımı ve hangi aktivitelerden kaçınılması gerektiği hastaneden ayrılmadan önce doktor tarafından belirtilecektir. Ancak 4 - 6 hafta ağır işlerden kaçınılması genel olarak tavsiye edilmektedir.

Çocuklarda Apandisit Olurmu ?

Apandisit, apendiks adı verilen körbarsağın iltihaplanmasıdır. Apendiks, ince bağırsak ile kalın barsağın birleştikleri bölgede, kalın barsağın uzantısı olan ve bir eldiven parmağı şeklinde bir organdır.

Yaklaşık 5-15 cm uzunluğunda ve dıştan dışa çapı da 3-6 mm’dir. Genellikle bu organın dar olan iç boşluğunun herhangi bir nedenle tıkanması (sıklıkla sert dışkı parçaları ya da bitkisel kökenli bir tıkaç, örneğin uygun boyda bir çekirdek ile) sonucu, tıkanıklığın gerisinde kalan kısımda enfeksiyon yani iltihaplanma başlar.

Çocuklarda Apandisit Belirtileri Nelerdir ?

Karın ağrısı, kusma ve iştahsızlık en temel yakınmalardır. Ağrı, başlangıçta göbek çevresinde olmakla birlikte bir süre sonra karnın sağ alt bölgesine yerleşir. Sürekli bir ağrı olup giderek artar. İştah genellikle kaybolur ve birçok hastada kusma tabloya eşlik eder.

Ateş genellikle ilerlemiş tabloda bulunur ve genellikle halk arasında “patlamış apandisit” olarak bilinen perforasyon, yani iltihabın karın içine yayılması ile birliktedir.

Çocuklarda Apandisit Tanısı Nasıl Yapılır ?

Çocuklarda apandisit tanısı muayene ile konulur. Akyuvarların (lökosit) yüksekliği, boğaz iltihabı ya da idrar yolu iltihabı varlığında da olabildiğinden dikkatle değerlendirilmelidir. Ultrasonografi ve gereken durumlarda bilgisayarlı tomografiden de yararlanılabilmektedir.

Çocuklarda Apandisit Tedavi Yöntemleri Nasıl Olmalı ?

Çocuklarda ve yetişkinlerde apandisit tedavisi cerrahidir. Açık cerrahi ya da Laparoskopik yöntemle yapılabilmektedir. Yakınmaların başlangıcından itibaren ilk 24 saat içinde yapılan operasyonlarda genellikle perforasyon yoktur.

Hastalar sıklıkla 24 saat içinde hastaneden çıkabilmektedirler. Gecikmiş olgularda hastanede kalış süresi de uzamaktadır.