Kronik Zatürre Nedir?

 

Zatürre, akciğer dokusunun enfekte olması sonucu alveoller (hava kesecikleri) içinde iltihap ve sıvı birikmesiyle ortaya çıkar. Kronik zatürre, bu enfeksiyonun uzun süre devam etmesi veya tekrarlaması durumunda gelişir. Genellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde veya altta yatan başka bir hastalığı olan kişilerde görülür.

 

Kronik zatürre, akciğerlerin uzun süreli iltihaplanmasıyla karakterize edilen ve genellikle tedavisi zor olan bir solunum yolu hastalığıdır. Akut zatürreden farklı olarak, kronik zatürre yavaş ilerler ve semptomlar haftalar, hatta aylar boyunca devam edebilir. Bu makalede, kronik zatürrenin nedenleri, belirtileri, tanı yöntemleri, tedavi yaklaşımları ve korunma yolları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

 

 

 

Kronik zatürre, Halk dilinde zatürre tıbbi adı pnömon yani akciğer dokusu iltihaplanmasıdır. Kronik uzun süren ve çözüm getirilememiş hastalığın devam etmesi durumuna denir. Kronik zatürre bakteriler başta olmak üzere çeşitli mikroorganizmalara bağlı olarak meydana gelmektedir. Bazı kronik zatürre türlerinde hasta kişilerden sağlam kişilere doğrudan hastalık bulaşma riski vardır. Lakin hastalık çoğunlukla, hastanın kendi ağız, boğaz, ve sindirim kanalında bulunan mikropların akciğere ulaşması ile meydana gelir.

 

Kronik Zatürrenin Nedenleri

Kronik zatürreye yol açan nedenler arasında şunlar bulunur:

1. Enfeksiyonlar:
• Bakteriler: Mycobacterium tuberculosis (tüberküloz) ve Nocardia gibi bakteriler kronik enfeksiyonlara neden olabilir.
• Mantarlar: Aspergillus, Histoplasma ve Coccidioides gibi mantarlar, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde kronik zatürreye yol açabilir.
• Parazitler: Nadiren de olsa bazı paraziter enfeksiyonlar kronik zatürreye neden olabilir.
2. Bağışıklık Sistemi Problemleri:
• Bağışıklık sistemini baskılayan HIV/AIDS, kanser veya organ nakli sonrası kullanılan ilaçlar gibi durumlar kronik enfeksiyon riskini artırır.
3. Çevresel ve Mesleki Maruziyet:
• Uzun süreli toz, kimyasal maddeler veya toksik gazlara maruz kalma, akciğerlerde kronik iltihaplanmaya yol açabilir.
4. Altta Yatan Akciğer Hastalıkları:
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), bronşektazi ve astım gibi hastalıklar kronik zatürre riskini artırabilir.

Tanı Yöntemleri

Kronik zatürre tanısı, detaylı bir tıbbi değerlendirme ve ileri tanı yöntemleriyle konur. Bu süreçte kullanılan yöntemler şunlardır:

1. Fiziksel Muayene:
• Stetoskopla akciğerlerin dinlenmesi sırasında anormal sesler tespit edilebilir.
2. Göğüs Röntgeni ve Bilgisayarlı Tomografi (BT):
• Akciğerlerdeki iltihaplanmanın yeri ve yaygınlığı belirlenir.
3. Kan Testleri:
• Enfeksiyonun şiddetini ve nedenini belirlemek için tam kan sayımı ve enfeksiyon belirteçleri ölçülür.
4. Balgam Kültürü ve Mikroskopi:
• Enfeksiyona neden olan mikroorganizmayı tanımlamak için balgam örneği alınır.
5. Bronkoskopi:
• Solunum yollarını incelemek ve örnek almak için kullanılır.
6. Biyopsi:
• Akciğer dokusundan örnek alınarak kronik enfeksiyon veya diğer hastalıklar araştırılır.

 

 

Kronik zatürre nedenleri, Vücut savunması zayıf düşmüş kişilerde hastalığa neden olan bu mikroplar kişide kronik zatürre oluşturur. Yani zatürrenin ortaya çıkmasında bulaşmadan çok kişinin vücut direncinin düşük olması daha önemli rol oynamaktadır. Kronik zatürre hastalığına zemin hazırlayan grip ve benzeri solunum yolu enfeksiyonları çok bulaşıcıdır. Öksürük, hapşırık ağız ve burun sekresyonlarıyla bulaşmış bardak, çatal kaşık, mendil, kapı kolu gibi eşyalar ile diğer kişilere geçebilir.

 

Kronik zatürre belirtileri,

• Nefes darlığı, Fiziksel aktivite sırasında görülür. İlerleyen zamanlarda nefes darlığı fazlalaşır.
• Öksürük, Akciğer iltihaplanmaya başladıktan 12-36 saat sonra nefes darlığı fazlalaşır ve öksürük sıklaşır.
• Balgam, Öksürük bazen kuru olmakla birlikte beraberinde bazen sarı ve yeşil balgam da görülür.
• Ateş, Hafiften yükseğe doğru geniş bir yelpazede ateş iniş ve çıkışları görülür.
• Titreme, Birdenbire titreme gelmesi ve kişide üşüme hissi.
• Ağrı, Göğüste bıçak gibi giren ve derin nefes alırken şiddetli ağrılar ve baş ağrısı.
• Zihin karışıklığı, Yüksek ateş beraberinde genellikle yaşlı hastalarda zihin karışıklığı belirtileri gösterir.
• Aşırı terleme, İştah kaybı, huzursuzluk hissi ve hezeyanlar kronik zatürre belirtileridir.

Kronik zatürre, akut zatürreden farklı olarak daha hafif ama uzun süreli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler şunlardır:

• Devam Eden Öksürük:
• Genellikle balgamlıdır ve balgamda kan görülebilir.
• Nefes Darlığı:
• Günlük aktiviteleri zorlaştıran sürekli bir nefes darlığı hissi olabilir.
• Göğüs Ağrısı:
• Özellikle derin nefes alırken veya öksürürken ağrı hissedilir.
• Halsizlik ve Yorgunluk:
• Enerji kaybı ve bitkinlik yaygındır.
• Düşük Dereceli Ateş:
• Uzun süreli hafif ateş görülebilir.
• Kilo Kaybı ve İştahsızlık:
• Kronik enfeksiyonlar metabolizmayı etkileyerek kilo kaybına neden olabilir.

 

Kronik zatürre teşhis ve tedavisi, Zatürre bazen grip soğuk algınlığı ve bronşit gibi hastalıklarla karıştırabilir. Bu gibi hastalarda, ateşin, üşütme ve titremeyle yükselmesi, hastanın genel durumunun bozulması, hastalığın ağır seyredip uzun sürmesi, koyu renkli kanlı balgam, göğüs ağrısının eşlik etmesi durumunda zatürre olasılığı dikkate alınarak dikkatli bir şekilde araştırma yapılması gerekir.

 

Kronik zatürre ihmal edilmemesi gereken bir hastalıktır. Erken teşhis edilmesi ve gecikmeden tedaviye başlanması kronik zatürreye bağlı ölümleri azaltmaktadır. Hastanın şikayetleri, kronik zatürreye uyumlu ise, genellikle yapılan muayene ve akciğer röntgenin deki bulgularla kronik zatürre teşhisi konulabilir. Eğer doktor gerekli gördüyse bu durumda kan ve balgam tahlilleri yaptırabilir.

 

Bir çok zatürre türünde tedavi evde yapılabilir. Lakin ağır olguların bulunduğu kişilerde, yaşlı hastalarda, yoğun bakım desteği gerektiren hastalarda ve oksijen tedavisi gerektiren hastalarda hastane ortamında kronik zatürre tedavisi yatarak yapılır. Zatürre tedavisi hastaya göre değişir. Tedavi sürecine erken başlanıldığında ayaktan tedavi edilebilen kişilerde sonuçlar çok olumlu ve yüz güldürücüdür. Ancak teşhis ve tedavisi gecikmiş ağır zatürre olgularında ölüm oranı yüksektir.

 

Zatürreden korunmak için zatürre oluşumunu kolaylaştıran olumsuz faktörler düzeltilmelidir. Hastalıkların uygun şekilde takip ve tedavisi, stresten kaçınma, hijyenik barınma koşullarının sağlanması, dengeli beslenme, alkol, tütün, ilaç bağımlığı kontrolü, ağız ve mide içeriğinin solunum yollarına kaçmasına yol açan risk faktörlerinin en aza indirilmesi gerekir.

 

Risk gurubunda olan kişinin zatürreye karşı bağışıklık kazanması için buna yönelik grip aşıları, pnömokok aşıları ve bağışıklık serum uygulamaları yapılabilir. Zatürreye yol açan yada kolaylaştırıcı olan grip salgınları sırasında kalabalıkta temasın azaltılması ve maske kullanılması gerekir. Yüksek riskli guruplar grip bulaştırabilecek kişilerin aşılanması korunma için önerilen hususlardan bazılarıdır.

 

Çocukların yeterli beslenememe sebebi ile zatürre olmaları çok kolaylaşır. Ülkemizde doğan bebeklerin %10'undan azı doğumu izleyen ilk 3 ay içinde sadece anne sütü ile beslenmektedir. Anne sütü bebeklerin bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve yapılan aşılara daha iyi yanıt vermesini sağlamaktadır. Bu sebeple anne adaylarının bebeklerini emzirmelerini teşvik edilmesi ve bebeklerin yeterli miktarda anne sütü alması sağlanmalıdır.

 

Ülkemizde aşılama oranı oldukça düşüktür. Bu çocuklarda en önemli zatürre etkenidir. Kızamık, boğmaca ve tüberküloz, aşılarının yapılması zatürre sıklığını azaltacaktır. Çocukların sigaraya maruz kalması zatürre sıklığını ve bu nedenle hastaneye yatıp devamında ölüm oranını artırmaktadır.

Çocuklarınızın sigaraya maruz kalmasını önleyerek kronik zatürre olmasının önüne geçin. Zatürre hastalığından şüphe ederseniz vakit kaybetmeden doktora gidip bir an evvel tedavinizi yaptırınız. Unutmayın erken teşhis hayat kurtarır.

 

Tedavi Yöntemleri

Kronik zatürre tedavisi, altta yatan nedenlere ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişir. Genel tedavi yaklaşımları şunlardır:

1. Antibiyotikler ve Antifungal İlaçlar:
• Bakteriyel ve mantar enfeksiyonlarına yönelik ilaçlar reçete edilir.
2. Bağışıklık Sistemini Destekleme:
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek için vitamin takviyeleri ve sağlıklı bir yaşam tarzı önerilir.
3. Solunum Tedavileri:
• Nebülizatör ve oksijen tedavisi gibi yöntemlerle solunum fonksiyonları desteklenir.
4. Altta Yatan Hastalıkların Tedavisi:
• KOAH veya bronşektazi gibi eşlik eden hastalıklar tedavi edilir.
5. Cerrahi Müdahale:
• Nadir durumlarda, enfekte veya hasarlı akciğer dokusunun cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

Komplikasyonlar

Tedavi edilmediğinde kronik zatürre ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Akciğer Fibrozisi:
• Akciğer dokusunda kalıcı sertleşme meydana gelebilir.
• Solunum Yetmezliği:
• Akciğerlerin oksijen sağlayamaması sonucu gelişir.
• Kalp Problemleri:
• Kronik akciğer hastalıkları kalbin iş yükünü artırarak kalp yetmezliğine yol açabilir.
• İkincil Enfeksiyonlar:
• Bağışıklık sistemi zayıfladığı için yeni enfeksiyonlar gelişebilir.

 

Korunma Yolları

Kronik zatürreden korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

1. Aşılama:
• Pnömokok ve grip aşıları, enfeksiyon riskini azaltır.
2. Sigara ve Zararlı Maddelerden Kaçınma:
• Sigara kullanımı ve toksik maddelere maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.
3. Hijyen:
• Ellerin düzenli yıkanması ve enfekte kişilerle temastan kaçınılması önemlidir.
4. Dengeli Beslenme:
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek için sağlıklı bir diyet uygulanmalıdır.
5. Düzenli Sağlık Kontrolleri:
• Akciğer sağlığını korumak için doktor kontrollerine önem verilmelidir.

Kronik zatürre, ciddi ancak doğru teşhis ve tedavi ile yönetilebilen bir hastalıktır. Erken teşhis, tedavi başarısını artırır ve komplikasyon riskini azaltır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve düzenli sağlık kontrolleri, kronik zatürreden korunmada kilit rol oynar. Ebeveynler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler gibi risk gruplarının korunma önlemlerine dikkat etmesi hayati önem taşır.