Sarı Humma Aşısı Yan Etkileri

 

Sarı humma, Aedes ve Haemagogus türü sivrisinekler tarafından bulaşan, viral bir enfeksiyondur. Özellikle Afrika ve Güney Amerika'nın tropikal bölgelerinde yaygındır ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle sarı humma aşısı, hastalığın önlenmesi için etkili bir yöntemdir. Aşı, canlı zayıflatılmış bir virüs içerir ve genellikle güvenli kabul edilir.

 Ancak her aşıda olduğu gibi sarı humma aşısı da bazı yan etkilere yol açabilir. Bu makalede, sarı humma aşısının yan etkileri, bu etkilerin nedenleri ve dikkat edilmesi gereken noktalar ele alınacaktır.

Sarı humma aşısı yan etkileri, Tıp içerisinde uygulanan aşılardan bir tanesidir. Özellikle Sivrisineklerin ısırması neticesi ile ortaya çıkan virüs kaynaklı hastalıkların bulaşmasını önlemek için uygulanır. İçeriğinde bulunan maddeler nedeniyle enfekte edici Aedes Aegypti zararlılarının ısınması ile meydana gelen Sarı humma hastalığından korunmak için uygulanır.

 

Sarı humma hastalığının bulaşması ile birlikte kişide adele ağrısı, yüksek ateş, baş ağrısı, titreme, mide bulantısı, iştahsızlık, öğürme, kalp atışında yavaşlama gibi problemler görülür. Sarı humma hastalığından korunmak için uygulanan aşının bazı kişilerde yan etkiler oluşturduğu belirtilmektedir.

 

 Ancak özellikle geziye gidecek kişilere bağışıklık sisteminin güçlenmesi için uygulanır. Seyahate çıkmadan 10 gün önce aşının uygulanması gerekir. Bu süreçten sonra uygulanması halinde Sarı humma aşısı yan etkileri, ortaya çıkarabilir.

 

Bazı hastaların Sarı humma aşısını vurulmasına rağmen koruma yapmadığı belirtilmektedir. Gerekli sürede uygulanmaması halinde bu problem ortaya çıkar. Taşıyıcı virüs özelliği gösteren sarı humma hastalığı için aşı olunması son derece önemlidir.

 

Her aşıda oluşabilecek yan etkiler gibi Sarı humma aşısı yan etkileri ortaya çıkabilir. Görülen etkiler de vakit kaybedilmeden doktor ile irtibata geçilmesi önemlidir. Özellikle kişinin vücudu alerjik reaksiyon gösteriyor ise ve daha öncesinde herhangi bir alerjik durum yaşanmış ise doktorla paylaşması önemlidir.

 

Sarı Humma Aşısının Kullanım Alanları

Sarı humma aşısı, şu durumlarda uygulanır:

1.   Endemik Bölgelere Seyahat Edenler: Afrika ve Güney Amerika gibi sarı humma riski taşıyan bölgelere seyahat eden kişiler için zorunlu veya önerilen bir aşıdır.

2.   Yerel Halk: Endemik bölgelerde yaşayan insanlar için rutin bağışıklama programlarına dahil edilebilir.

3.   Uluslararası Sağlık Yönetmelikleri:  Bazı ülkeler, sarı humma endemik bölgelerinden gelen yolculardan aşı sertifikası talep eder.

Sarı Humma Aşısının Yan Etkileri

Sarı humma aşısı genellikle güvenlidir ve ciddi yan etkiler nadiren görülür. Yan etkiler, hafif, orta veya ciddi olarak sınıflandırılabilir.

Hafif Yan Etkiler

Hafif yan etkiler, aşı uygulanan kişilerin %10-30'unda görülebilir ve genellikle kısa sürelidir:

• Enjeksiyon Bölgesinde Reaksiyonlar: Kızarıklık, şişlik veya ağrı.
• Hafif Ateş: Aşı sonrası birkaç gün sürebilir.
• Baş Ağrısı: Geçici bir durumdur.
• Kas ve Eklem Ağrıları: Hafif düzeydedir ve genellikle 1-2 gün içinde geçer.
• Yorgunluk: Aşının bağışıklık sistemini aktive etmesi nedeniyle ortaya çıkabilir.

Orta Dereceli Yan Etkiler

Bu tür yan etkiler daha az yaygındır ve genellikle tıbbi müdahale gerektirmez:

• Döküntü: Ciltte hafif kızarıklık veya kaşıntı görülebilir.
• Mide Bulantısı ve Kusma: Sindirim sistemi rahatsızlıkları oluşabilir.

Ciddi Yan Etkiler

Ciddi yan etkiler nadiren görülür ancak potansiyel olarak yaşamı tehdit edebilir. Bu etkiler arasında şunlar yer alır:

1.   Alerjik Reaksiyonlar (Anafilaksi):

o    Belirtiler: Nefes darlığı, yüzde şişme, kurdeşen, hızlı kalp atışı.

o    Görülme Sıklığı: 100.000 aşı uygulamasında yaklaşık 1 vaka.

o    Acil müdahale gerektirir.

2.   Aşıyla İlişkili Visserotropik Hastalık (YEL-AVD):

o    Aşı virüsünün kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşur.

o    Belirtiler: Ateş, karaciğer yetmezliği, çoklu organ yetmezliği.

o    Görülme Sıklığı: 250.000-500.000 aşı uygulamasında 1 vaka.

3.   Aşıyla İlişkili Nörotropik Hastalık (YEL-AND):

o    Sinir sistemini etkileyen nadir bir durumdur.

o    Belirtiler: Ensefalit (beyin iltihabı), menenjit, nöbetler.

o    Görülme Sıklığı: 250.000-500.000 aşı uygulamasında 1 vaka.

4.   Guillain-Barré Sendromu:

o    Bağışıklık sisteminin sinirlere saldırdığı nadir bir hastalık.

o    Belirtiler: Kas güçsüzlüğü, felç.

 

 

Sarı humma aşısı yan etkileri neler?

• Genellikle uygulanması halinde Minör ortaya çıkar.
• Bazı hastalarda yüksek ateş, vücudun belirli bölgelerinde aşırı duyarlılık durumu gözlenir.
• Sarı humma aşısı yan etkileri içerisinde aşının vurulduğu bölgede şişlik, kızarıklık, döküntü meydana getirir.
• Bazı hastalarda kas ağrıları yaşanmasına neden olmuştur.
• İleri düzeyde oluşan yan etkiler de sinir sisteminin reaksiyon göstermesine neden olur.
• Şiddetli alerjik Reaksiyon oluşumuna katkı eder.
• Bazı hastalarda organ yetmezliği problemine neden olmuştur.

 

Yan Etkilerin Nedenleri

Sarı humma aşısına bağlı yan etkiler, aşının içerdiği canlı zayıflatılmış virüsün bağışıklık sistemini tetiklemesiyle ilişkilidir. Aşağıdaki durumlar yan etki riskini artırabilir:

• Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: HIV/AIDS, kanser tedavisi veya organ nakli sonrası bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde risk artar.
• Yaş: 6 aydan küçük bebekler ve 60 yaş üstü bireylerde yan etki riski daha yüksektir.
• Geçmiş Alerjik Reaksiyonlar: Yumurtaya veya aşının diğer bileşenlerine alerjisi olan kişilerde ciddi reaksiyon riski bulunur.

 

Kimler Aşı Olmamalıdır?

Bazı bireyler için sarı humma aşısı önerilmez:

• 6 Aydan Küçük Bebekler: Sinir sistemi üzerindeki olası etkiler nedeniyle.
• Şiddetli Alerjisi Olanlar: Aşının herhangi bir bileşenine karşı alerjisi olan kişiler.
• Bağışıklık Yetmezliği Olanlar: HIV/AIDS hastaları veya bağışıklık baskılayıcı tedavi alan kişiler.
• Hamile ve Emziren Kadınlar: Riskler ve faydalar doktor tarafından değerlendirilmelidir.

 

Yan Etkilerle Başa Çıkma Yolları

1.   Hafif Yan Etkiler:

o    Enjeksiyon bölgesine soğuk kompres uygulanabilir.

o    Ağrı ve ateş için doktor önerisiyle parasetamol kullanılabilir.

2.   Ciddi Yan Etkiler:

o    Aşı sonrası nefes darlığı, şiddetli baş ağrısı veya yüksek ateş gibi belirtiler görülürse derhal tıbbi yardım alınmalıdır.

3.   Önleyici Tedbirler:

o    Aşı öncesinde detaylı bir tıbbi geçmiş paylaşılmalıdır.

o    Aşı sonrası 30 dakika sağlık merkezinde gözlem altında kalınması önerilir.

 

Sarı humma aşısı, ciddi bir hastalığı önlemede etkili bir yöntemdir ve genellikle güvenlidir. Ancak, yan etkilerinin farkında olmak ve risk faktörlerini değerlendirmek önemlidir. Aşı, sadece doktor önerisiyle ve uygun şartlar altında uygulanmalıdır. Özellikle ciddi yan etkiler çok nadir görülse de, belirtiler ortaya çıktığında hızlı bir şekilde tıbbi yardım alınması hayati önem taşır.