4 Ağustos 2021 Çarşamba
Genç Kızlarda Adet Düzensizliği Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Genç kızlarda adet düzensizliği, ergenlik döneminde sıkça rastlanan adet düzensizlikleri genellikle bir kaç yıl içinde kaybolmaktadır. Nadir olarak ilaç tedavisi gerekebilir. Bazı durumlar ruhsal sorunlardan dolayı meydana gelebilir. Adet döngüsünün başlamasıyla, düzensizlik yaşanması doğal olarak karşılanabilir. Adetlerde görülen düzensizlikler, 18 yaş altı genç kızların yaşadığı jinekolojik problemlerin %40 ını oluşturur. Adet döngüsünün düzenli olarak takip edilmesi, teşhis için faydalı olur.
Bazı durumlarda vücut sıcaklığı eğrisinin tutulması, yumurtlama olup olmadığını belirleyeceğinden, adet döngüsünün süresinin hesaplanmasında faydalı olur. Genç kızlarda uzun ya da kısa süren adet dönemleri, yumurtlamanın olmadığı dönemlerde daha fazla görülür. Bu düzensizlikler iç salgı sisteminin yeterince olgunlaşmamış olmasından kaynaklanır. Sorun herhangi bir tedavi gerektirmeden, kendiliğinden düzelme gösterir.Genç kızın gördüğü ilk adetin geç olması ve düzensiz olarak devam etmesi halinde, hipotalamusun işlevlerinde yetersizlik olduğu düşünülür. Adet döngüsünün 25 günden kısa sürmesi polimenore, 31 günden fazla sürmesi ise oligomenore olarak adlandırılır.
Genç kızlarda adet döngüsü dışında oluşan düzensiz kanamalar (Metroraji)
Genç kızların %2-5 inde görülen adet dışındaki kanamalar, adet dönemi sorunları içinde yer alır. İlk adet kanamasının görülmesinden bir kaç ay sonra görülen durum, kendiliğinden ortaya çıkarak, kendiliğinden düzelme gösterebilir. Gençlerde görülen bu durumun nedeni kesin olarak bilinmemektedir. İç salgı sistemini denetleyen mekanizmadan kaynaklandığı bilinmektedir.
Metroraji tedavi edilmediğinde, ağır kansızlık ve kan kaybı gerçekleşebilir. İki adet dönemi arasındaki sürenin kısalması, kanamaların olduğu dönemin uzaması Metroraji belirtileri arasında yer alır. Adet döngüsünün tarihleri incelendiğinde tanı rahatlıkla konulabilir.
Adet düzensizliğinin sebepleri nedir?
- Hamilelik sorunları
- Kötü huylu olan tümörler
- İltihabik durumlar ve yabancı cisimler
- İdrar yollarındaki ya da idrar kesesi gibi organların neden olduğu kanamalar
- Pıhtılaşma bozukluğu gibi kan hastalıkları
Genç kızlarda görülen işlev bozukluğundan kaynaklanan metroraji, genellikle hormon tedavisi gerektirmez. Burada yumurtalama genelde olmadığından, vücut sıcaklığının takibi de gerekmez. Burada fazla miktarda olan kanamalar giderilmeli, yumurtlama olması sağlanmalıdır.
Genç kızlarda adet düzensizliği tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi düzensizliğin genel durumuna göre uygulanır. İki adet dönemi arasında sürenin kısalması, kanamanın miktarı ya da süresi kansızlığa sebep olmadıysa, çoğunlukla sorunun kendiliğinden düzelmesi beklenir. Bu şekilde üç aylık bir süreç geçirilebilir. Yine de olabilecek demir eksikliğini önlemek için, demir ilaçları ve uygun beslenme koşulları sağlanmalıdır.
Ancak kanamalardan dolayı hemoglobin değerlerinde düşüş olursa, hormon tedavisi gerekebilir. On gün sürece verilen hormonlarla kanamayı durdurmak amaçlanır. Sorunun yeniden tekrarını önlemek için, tedavi bir süre daha devam ettirilebilir. Kullanılacak hormon ilaçlarının genç kızlarda dikkatli kullanılması gerekir. Yumurtalık ve hipofiz etkinliği korunmalıdır.
Dışarıdan müdahale ile yumurtlamanın engellenmesi zararlı sonuçlar doğurabilir. Aşırı kanama olması durumunda, kandaki hemoglobin düştüyse hasta hastanede kontrol altına alınmalıdır.
Egzersiz düzenli aralıklarda ve aşırıya kaçmadan yapılırsa adet
düzensizliğine sebep olmaz.
Aşırı diyet
genç bayanların etraflarına güzel ve çekici görünmek için yaptığı yanlış bir
davranıştır. Dengesiz beslenme, yediklerini çıkarma gibi davranışlar adet
düzensizliklerine ve metabolik bozukluklara neden olabilir.
Aşırı spor ve diyet yapan bayanlarda adet düzensizleşir. Düzenli spor
yapan kişilerde bir
sorun yaşanmaz.
Bazı genç kızlar fazla kiloludur. Adetlerde seyrelme, şakak, yanak, göğüs
arasında ve çene bölgesinde tüylenme sorunu vardır. Bu kişilerde polikistik
over sendromu olup olmadığına bakılır. Amaç genç yaşlarda diyet ve egzersiz
başlanarak adet düzenini sağlamak ve gerektiğinde ilaçlar ile yardımcı
olmaktır.
Ergenlikte genel adet görme dönemi nedir?
Adet kanamaları 9–16 yaşları arasında başlar. Spor yapan kızların yanında çok zayıf olan ve gelişmenin başladığı dönemlerde kilo veren kızlarda da menarş gecikebilir.
On beş yaşına gelinmesine rağmen hala adet kanaması başlamadıysa bir hekime
başvurup kontrolden geçilmesi gerekir. Hekim genital organları kontrol eder.
Bazı kızlarda vajinanın girişinde bulunan zarda normalde bulunması gereken
ve adet kanının dışarı akmasına olanak veren açıklık bulunmaz. Çok nadir
vakalarda ise vajina veya rahim gelişmemiş olabilir
Adet kanaması ayda bir olur. 25–30 gün arasında süren adet siklusları
normaldir. Adet kanaması 3–7 gün sürer. İlk günlerde daha fazla olan kanama
giderek azalır. Adet kanamalarının başladığı dönemlerde bu kanamalar her ay
aynı şiddette olmayabilir. Bir ay daha fazla diğer ay çok daha az olabilir.
Adet kanamaları vücut ağırlığına, diyet yapılmasına, heyecan, stres,
egzersiz ve hastalıklardan etkilenerek düzensizleşebilir. İlk yıllarda adet
sikluslarının uzunluğu değişir. İlk 1–2 yıl düzensiz adet görülmesi
normaldir. Menarştan sonra üreme organları ve hormonların uyum içinde
çalışmasının düzene girmesi zaman alır.
Bazı kızlar yılda sadece 3–4 kez adet görür. Stres, ağır eksersiz, ani
kilo kaybı ve diyet nedeni ile adet siklusları bu kadar uzun sürebilir.
Bunun dışında hormonal dengesizlikler de bu sürenin uzamasına yol açar.
Polikistik over sendromu adı verilen kilo fazlalığı, aşırı tüylenme ve adet
düzensizliklerinin görüldüğü durumda yılda sadece 3-4 kez adet görülür
Stres, bazı tip egsersizler ve yaşam tarzınızdaki değişiklikler nedeni ile adet siklusları 21 günden daha kısa sürebilir. Bu durumda hekime başvurarak kontrolden geçmek gerekir. Fazla kanama kansızlığa neden olur. Kansız olan kişiler demir içeren besinlerden daha fazla yemeli veya demir hapları kullanmalıdır. Adet kanamalarının kaç günde bir olduğu, kanamanın kaç gün sürdüğünü, kanama miktarını ve kramp gibi şikayetleri not etmeniz hekime başvurulduğunda size yardımcı olur.
Stres, kilo kaybı adet düzenini nasıl etkiler?
Stres, hastalık, kilo kaybı gibi nedenlere bağlı olarak birkaç ay adet
görmeyebilirsiniz. Birkaç ay adet kanaması olmadığında hekime başvurulması
gerekir.
Adet kanaması sırasında en sık
kullanılan ürünler pedlerdir. Bunlar iç çamaşırına yerleştirilen ve
emiciliği fazla olan ürünlerdir. Bunlar adet kanını emerek, pedin iç
katlarına alır. Birdiğer yöntem ise tampon kullanımıdır. Tampon ülkemizde
çok yaygın kullanılmayan bir üründür. Genç kızlar için üretilmiş ve
vajinanın girişindeki zara zarar vermeyen tipleri de vardır. Cinsel hayatı
aktif olan kişiler tamponu daha rahat kullanır. Tampon kullanırken dikkat
edilmesi gereken önemli noktalar vardır. Tampon kullanılması Toksik Şok
Sendromu olarak adlandırılan önemli bir sağlık sorununa neden olabilir.
Tampon kullanan kişilerin tamponu mutlaka 4–6 saatte bir değiştirmeleri
gerekir.
Bazıları da geç adet görür. Eğer bir genç kız 9 yaşından erken veya 16
yaşından sonra adet
görmüşse sorun
olabilir. Bu kişilerin kadın doğum uzmanına görünmesi gerekir. Adetleri
düzenli olan kadınların % 85 yumurta gelişimi düzenli oluyor denebilir.
Çocuk sahibi olmak için gelen çiftlerin de yaklaşık % 15inde yumurtlama
kusuru vardır. Uzun yıllar çocuk sahibi olamayan bir kadın ayda bir adet
görmüyorsa yumurtlama kusuru olasılığı vardır ve gebe kalma ihtimali
düşüktür. Bu durumda adetleri düzenlemek ve yumurta gelişimini ilaçlar ile
desteklemek gerekir.
Bazen anormal vajinal kanama görülebiliyor. Bu nasıl anlaşılır ve ne yapılmalıdır?
Yirmibir günden kısa veya otuzbeş günden uzun süren menstrual sikluslar
anormal olarak değerlendirilir. Menstrual kanamanın çok fazla olduğu, uzun
sürdüğü veya iki kanama arasında lekelenme ve kanama görüldüğü durumlar,
hormonal değişikler, yumurta kistleri, rahim veya rahim ağzındaki polipler,
myomlar, endometrial hiperplazi ve rahim kanseri kaynaklı
olabilir.
Menarştan (ilk adet kanaması)
sonraki ilk iki yıl içinde düzensiz kanamalar görülebilir. Genç kızlarda
düzensiz kanamaların en sık görülen nedeni ovulasyon (yumurtlama)
bozukluklarıdır.
Tiroid bezinde görülen bozukluklar, prolaktin hormonunun (süt üretiminde rol
oynayan hormon) yüksek olması, böbrek hastalıkları, ani ve aşırı kilo kaybı,
stres ve kan hastalıkları anormal kanamalara neden olabilir.
Uyku ilacı, sakinleştirici ve antidepresanlar (depresyon tedavisinde
kullanılan ilaçlar) menstrual siklusları etkileyerek sık ve düzensiz
kanamalara neden olabilir.
Rahim içi
araç menstrual kanama süresini ve miktarını artırır. Bazı kadınlarda
menstruasyonlar arasında ara kanamalara da neden olur.
Rahim içinde ve rahim ağzında oluşan polipler büyüyerek kırılganlaşır ve vajinal kanamalara yol açar. Endometrial
hiperplazi rahim içini döşeyen endometrial hücrelerin aşırı büyümesidir.
Vajinal kanama endometrial hiperplazinin en önemli bulgusudur. Menstrual
kanamanın fazla miktarda olması ve uzun sürmesinin yanında ara kanamalar da
sık görülür.
Tanı endometrial biyopsi
ile rahim içinden alınan örneklerin patolojik incelemesi ile konur. Bu
inceleme ile rahim kanseri ve endometrial poliplerin tanısı da konabilir.
Anormal kanaması olan genç kadınlara birkaç ay hem ösrojen hem de progesteron içeren doğum
kontrol hapları almaları önerilir. Menopoz döneminde veya bu döneme
yaklaşmış kadınlarda ise progestinler kullanılır, bu tedaviden sonuç
alınamadığında histerektomi yapılır.
Anormal vajinal kanama ve lekelenme rahim kanserinin en önemli bulgusudur.
Rahim kanseri erken dönemlerinden itibaren bu yakınmaya yol açtığı için
erken teşhis ve tedavisi mümkündür.
Endometrial biyopsi ile alınan hücrelerin patolojik incelemesi sonrasında
rahim kanseri tanısı konur. Fazla kanaması olan, menopoz döneminde olan veya
tekrarlayan ve uzun süredir devam eden anormal kanaması olan ve rahmi
büyümüş olan kadınlardan dilatasyon ve küretaj yolu ile alınan hücrelerin
incelenmesi daha uygun olur. Bu yöntemle daha fazla hücre alınarak
incelenebilir.
Erken evrelerde teşhis
edilen rahim kanserinin iyileşme şansı %95’tir. Histerektomi sırasında
yumurtalıkların ve tüplerin de çıkartılması uygun olur. Bazen histerektomi
sonrasında radyoterapi (ışın tedavisi) önerilir. Yayılmış olan kanserlerde
radyoterapi mutlaka yapılır. Radyoterapi ile amaçlanan vücutta kalmış
olabilecek kanser hücrelerinin öldürülerek kanserin tekrarlamasının
önlenmesidir.
Rahim kanseri tedavisinde
abdominal (karından) histerektomi tercih edilen yöntemdir. Abdominal
histerektomi sırasında cerrah üreme organlarını değerlendirir ve tedaviyi
planlar.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder