Zatürre Beslenme

 

Zatürre Nedir ve Beslenmenin Önemi

Zatürre, akciğerlerde enfeksiyona neden olan ciddi bir solunum yolu hastalığıdır. Bu hastalık sırasında bağışıklık sistemi enfeksiyonla savaşmak için yoğun şekilde çalışır. Dolayısıyla, vücudun ihtiyaç duyduğu enerji, vitamin, mineral ve sıvı alımını artırmak hayati önem taşır. Doğru bir beslenme planı, zatürre sürecinde iyileşmeyi hızlandırabilir, bağışıklık sistemini güçlendirebilir ve komplikasyon riskini azaltabilir.

Zatürre Hastalarının Beslenmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Zatürre sırasında beslenme planı oluşturulurken şu unsurlara dikkat edilmelidir:

1. Yeterli Kalori ve Protein Alımı

• Enerji İhtiyacı: Zatürre sürecinde vücut enfeksiyonla savaşırken daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar. Bu nedenle günlük kalori alımının artırılması önemlidir.
• Protein: Akciğer dokusunun onarılması ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için protein alımı artırılmalıdır. Tavuk, balık, yumurta, yoğurt, süt ve baklagiller gibi protein açısından zengin gıdalar tüketilmelidir.

2. Vitamin ve Mineral Desteği

• C Vitamini: Bağışıklık sistemini destekleyen C vitamini, turunçgiller (portakal, limon), kivi, çilek, biber ve brokoli gibi gıdalarda bolca bulunur.
• D Vitamini: Enfeksiyon riskini azaltmak ve bağışıklığı güçlendirmek için D vitamini önemlidir. Balık, yumurta sarısı ve D vitamini takviyeleri önerilebilir.
• Çinko: Bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için çinko alımı önemlidir. Kırmızı et, kabuklu deniz ürünleri, kabak çekirdeği ve tam tahıllar çinko açısından zengindir.
• Demir: Zatürre sırasında kan oksijen taşıma kapasitesini artırmak için demir açısından zengin gıdalar tüketilmelidir. Ispanak, kırmızı et, mercimek ve kuru meyveler önerilir.

3. Sıvı Tüketimi

• Bol Su İçmek: Enfeksiyon sırasında vücudun sıvı ihtiyacı artar. Günde en az 2-3 litre su tüketilmelidir.
• Bitki Çayları: Ihlamur, adaçayı ve zencefil çayı gibi bitki çayları boğazı rahatlatabilir ve vücuda sıvı desteği sağlar.
• Meyve Suları: Taze sıkılmış meyve suları (özellikle portakal ve nar suyu) hem sıvı ihtiyacını karşılar hem de vitamin desteği sağlar.
• Çorba: Tavuk suyu çorbası gibi sıvı ve besleyici gıdalar tüketmek faydalıdır.

4. Antioksidanlar

• Antioksidan Zengini Gıdalar: Enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olan antioksidanlar, bağışıklık sistemini güçlendirir. Yaban mersini, üzüm, ceviz ve yeşil yapraklı sebzeler antioksidan bakımından zengindir.

5. Lifli Gıdalar

• Bağırsak Sağlığı: Bağırsak sağlığı, bağışıklık sistemi üzerinde doğrudan etkilidir. Lifli gıdalar bağırsak hareketlerini düzenler ve sindirimi kolaylaştırır. Tam tahıllar, sebzeler ve meyveler lif açısından zengindir.

 

Zatürre beslenme tedavi sırasında büyük öneme sahiptir. Zatürre tedavisinde beslenme doğru ve dengeli bir şekilde yapıldığında hastalık daha hızlı bir şekilde tedavi olmakta ve daha kolay atlatılmaktadır. Hasta kısa zamanda kendini daha iyi hissetmektedir.

 

Zatürre hastalığı, akciğer dokusunda oksijeni alıp verme görevini yapan ''alveol'' adı verilen keseciklerin iltihaplanması ile oluşan bir hastalıktır. Her yaşta görülmekle birlikte bebek, küçük çocuklar, 65 yaş üstü kişiler, bağışıklık sistemi düşmüş kişiler, doğuştan beyin ve solunum sistemi anomalileri yada müzmin akciğer ve kalp rahatsızlığı olan kişilerde daha fazla görülmektedir.

 

Mikroplar, normal koşullarda bağışıklık sistemi ve bronşlarda bulunan önleyici mekanizmalar sayesinde hava keseciklerine kadar ulaşamazlar. Bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda ise virüs ve bakteri gibi mikroorganizmaların hava keseciklerine ulaşarak bu küçük hava keseciklerin iltihapla dolmasına yol açar. Akciğerlerde oluşan bu enfeksiyon, havayla dolu küçük akciğer keseciklerine iltihap hücrelerinin birikmesine ve buraya kan damarlarından gelen açık sarı sıvının dolmasına yol açar. İçleri serum sıvısı ve iltihap hücreleri ile dolan alveoller solunum fonksiyonlarını yerine getiremezler ve hasta da solunum yetmezliği görülmeye başlar.

 

Zatürre belirtileri; üşüme, yüksek ateş, titreme, öksürük, iştahsızlık, balgamda kan olması, paslı balgam, nefes almayla ve öksürmeyle meydana gelen şiddetli göğüs ağrıları, nefes darlığı, küçük çocuklarda kusma ve ishal gibi belirtilere yol açmaktadır.

 

Kaçınılması Gereken Gıdalar

Zatürre sırasında bazı gıdalar semptomları kötüleştirebilir veya iyileşme sürecini yavaşlatabilir:

• Aşırı Yağlı ve İşlenmiş Gıdalar: Sindirimi zorlaştırır ve vücudu gereksiz yere yorar.
• Şekerli Gıdalar: Fazla şeker tüketimi bağışıklık sistemini zayıflatabilir.
• Aşırı Tuz: Tuzlu gıdalar vücutta su tutulmasına neden olabilir ve hidrasyonu olumsuz etkileyebilir.
• Alkol ve Kafein: Bu maddeler dehidrasyona yol açabilir ve bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir.

 

 

Zatürre beslenme sırasında şu unsurlara önemle dikkat edilmesi gereklidir;

 

Vücudun işleyişini yoracak metabolizmayı yavaşlatacak besinlerin alımı azaltılmalıdır. Kırmızı et, şarküteri ürünleri (sucuk, sosis, salam gibi) işlenmiş gıdalar, şeker, bisküvi vs. besinlerin kesinlikle tüketilmemesi gereklidir.

 

Zatürre beslenme sırasında sebze ve meyve içerikli doğal beslenme önemlidir. Sebze ve meyvelerde hastanın bağışıklık sistemini güçlendirecek, enfeksiyonlara karşı direncini artıracak çok önemli vitamin, mineral ve diğer doğal mineraller bulunmaktadır. Özellikle biber, domates, ıspanak, elma, kiraz, üzüm gibi sebze ve meyvelerin bol bol tüketilmesi, zatürre tedavisinde beslenme için çok büyük önemi vardır.

 

Zatürre beslenme sırasında çeşitli bitkilerden yararlanmak gerekir. Zatürre beslenme tedavisi için en önemli adımlardan biri de bazı bitkilerden yararlanmaktır. Özellikle kuşburnu, ginseng, çörek otu, meyankökü gibi bitkiler bu konuda zatürre hastalarının çokça yararlandığı bitkilerdir. Bu bitkilerin düzenli kullanımı ile bir çok hasta da enfeksiyonların daha hızlı iyileştiği ve hastanın daha rahat bir şekilde hastalığı atlattığı bilimsel olarak kanıtlanmış ve gözlemlenmiştir.

 

Zatürre rahatsızlığı bulaşıcı olmakla beraber tehlikeli bir hastalıktır. Hasta olan kişiyle yakın temas hastalığın bulaşmasına neden olmaktadır. Bakteriler veya virüsler tek başına yada damlacıklar içerisinde solunum yoluyla vücuda girerler. Hastanın öksürmesi, hapşırması ile birlikte kişinin bu havayı soluması ile mikroplar bulaşmaktadır. Aynı zamanda zatürre, gripten sonra da gelişebilmektedir.

 

Zatürreye yol açan bakterinin 90 tipi vardır. Ancak bunlar arasında rahatsızlığa en çok sebep olan 23 tip bakteri bulunmaktadır. Pnömokok aşısı zatürre hastalığına en çok sebep olan bu 23 tip bakteriyi içermektedir.

 

Zatürre beslenme ve tedavi ile birlikte hasta 1-3 hafta arasında iyileşmektedir. Tedaviye başlandıktan sonra genellikle bir kaç gün içerisinde ateşi düşer ve hasta kendini ilk güne nazaran daha iyi hisseder. Muayene bulgularının ve akciğer filminin düzelmesi ise daha uzun zaman alır.

 

Zatürrede Beslenme Planı Örneği

Aşağıda zatürre hastaları için örnek bir günlük beslenme planı verilmiştir:

Kahvaltı:

• 1 haşlanmış yumurta veya omlet.
• 1 dilim tam buğday ekmeği.
• 1 avuç ceviz veya badem.
• Taze sıkılmış portakal suyu.

Ara Öğün:

• 1 kâse yoğurt.
• 1 adet kivi veya çilek.

Öğle Yemeği:

• Izgara tavuk veya balık.
• Zeytinyağlı sebze yemeği.
• 1 kâse çorba (tavuk suyu çorbası tercih edilebilir).
• Tam buğday ekmeği.

Ara Öğün:

• 1 avuç kuru meyve (kuru kayısı, kuru üzüm).
• Bitki çayı (ıhlamur veya adaçayı).

Akşam Yemeği:

• Izgara et veya hindi.
• Buharda pişmiş sebzeler.
• 1 kâse mercimek çorbası.

Gece Atıştırması:

• 1 bardak süt.
• 1 adet muz.

 

Zatürre sürecinde doğru beslenme, iyileşme sürecini hızlandırabilir ve komplikasyon riskini azaltabilir. Dengeli bir diyet, bağışıklık sistemini destekleyerek enfeksiyonla mücadeleye yardımcı olur. Doktorunuzun önerilerine uygun olarak, yukarıda belirtilen beslenme önerilerini uygulayabilirsiniz. Ayrıca, beslenme planınızı kişisel ihtiyaçlarınıza göre düzenlemek için bir diyetisyenden destek almanız faydalı olacaktır.