Zatürre Bulaşıcımıdır ?

 

Zatürre Nedir?

Zatürre, akciğer dokusunun enfekte olmasıyla ortaya çıkan bir solunum yolu hastalığıdır. Genellikle bakteriler, virüsler, mantarlar veya diğer mikroorganizmalar nedeniyle gelişir. Zatürre, dünya genelinde ciddi bir sağlık sorunu olup, özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için tehlikeli olabilir.

Zatürre Bulaşıcı mıdır?

Zatürrenin bulaşıcı olup olmadığı, enfeksiyona neden olan mikroorganizmaya bağlıdır. Zatürre, doğrudan bir hastalık olarak değil, bu hastalığa yol açan etkenlerin bulaşıcı olması nedeniyle kişiden kişiye geçebilir.

1. Bakteriyel Zatürre

• Bulaşıcılık Durumu: Bakteriyel zatürre genellikle Streptococcus pneumoniae gibi bakterilerden kaynaklanır. Bu tür bakteriler, öksürük, hapşırık veya yakın temas yoluyla bir kişiden diğerine geçebilir. Ancak, bakterilerle enfekte olan herkes zatürre geliştirmez. Kişinin bağışıklık sistemi güçlü ise, bu bakteriler sadece üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.
• Risk Grupları: Çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar ve sigara içen bireyler bakteriyel zatürreye daha yatkındır.

2. Viral Zatürre

• Bulaşıcılık Durumu: Viral zatürreye genellikle grip virüsü (influenza), respiratuar sinsityal virüs (RSV) ve koronavirüs gibi virüsler neden olur. Bu virüsler oldukça bulaşıcıdır ve enfekte bir kişinin solunum damlacıkları yoluyla yayılır.
• Risk Faktörleri: Özellikle kış aylarında, kalabalık ortamlarda virüslerin bulaşma riski artar. Virüsle enfekte olan kişilerde zatürre gelişme riski, bağışıklık sisteminin durumuna bağlıdır.

3. Mantar Kaynaklı Zatürre

• Bulaşıcılık Durumu: Mantar kaynaklı zatürre, genellikle bulaşıcı değildir. Bu tür zatürre, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde mantar sporlarının solunmasıyla ortaya çıkar. Örneğin, Cryptococcus veya Histoplasma gibi mantarlar çevresel kaynaklardan alınır, ancak kişiden kişiye bulaşmaz.

4. Aspirasyon Zatürresi

• Bulaşıcılık Durumu: Aspirasyon zatürresi, gıda, sıvı veya mide içeriğinin yanlışlıkla akciğerlere kaçması sonucu oluşur. Bu durum bulaşıcı değildir.

Zatürre Bulaşma Yolları

Zatürreye neden olan mikroorganizmaların yayılma yolları şunlardır:

1.    Hava Yoluyla: Enfekte bir kişinin öksürmesi veya hapşırması sırasında havaya yayılan damlacıklar yoluyla.

2.    Doğrudan Temas: Enfekte bir kişinin tükürük veya burun salgılarıyla doğrudan temas yoluyla.

3.    Kirli Yüzeyler: Mikroorganizmalarla kirlenmiş yüzeylere dokunduktan sonra ellerin ağıza, buruna veya göze temas etmesiyle.

 

Zatürre, insanın yaşamını yitirmesine neden olabilecek ciddi bir akciğer rahatsızlığıdır. Streptokokus pnömoni olarak adlandırılan bir bakterinin olumsuz etkileri nedeniyle açığa çıkmaktadır.Zatürre, çocuklarda, solunum yollarında kronikleşen hastalığı bulunanlarda ve yaşlılarda oluştuğu zaman daha ciddi olabilmekte ve hayati tehlike yaratabilmektedir.

Yüksek ateş, öksürük ve koyu kıvamlı balgam hastalığın en bilindik belirtilerindendir. Gençlerde zatürre aniden titreme ve devamında oluşan yüksek ateş ile beraber ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda ise daha sinsi bir şekilde ortaya çıkar ve zatürre şüphesi oluşmayabilir. Çoğu yaşlı zatürre hastasında öksürük, balgam ya da ateş gibi belirtiler olmayabilir. Ancak kişi hastalığın etkisi ile yorgun bir hal sergileyerek bilinç bulanıklığı yaşayabilir.

Zatürreye yol açan bakteriler, kan yolu ile bütün bedene dağılarak ''bakteriyemi'' olarak adlandırılan tablo ve beyin zarında menenjit gibi çok ciddi sorunlara da yol açabilir. Bu bakteriler aynı zamanda zatürreye de yol açtığında ölümle sonuçlanan tablolar kaçınılmaz olur.

Zatürreye yol açan bakteriler kişiden kişiye, 1 - 2 metrelik mesafeden kolaylıkla bulaşabilmektedir. Zatürre hastalığı sağlıklı kişilere, aksırık, öksürük ya da karşılıklı konuşma anında yayılan damlacıkların solunması nedeniyle bulaşabilir. Zatürreye yol açan bakteriler yakın temas nedeniyle solunum anında vücuda alınır ve üst solunum sisteminde burun ve ağız boşluğuna yerleşerek yerleştikleri alanda çoğalır.

Çoğaldıkları alanlarda gruplar halinde yaşamaya başlarlar. Kalabalık mekanlar, havasız ortamlar, ortak kullanım alanları zatürrenin bulaşma riskini arttıran yerlerdir. Bu gibi mekanlarda zatürre yaygın olarak açığa çıkabilir. Ayrıca okul çocukları ve ufak çocuklarda yayılma olasılığı daha fazladır. Zatürre hastalığı grip ve nezle gibi üst solunum yolu ile alakalı olan hastalıklar kadar bulaşıcı özelliği olan bir hastalık değildir.

Zatürre hastalığının yayılması daha çok viral üst solunum yolları enfeksiyonları ile birlikte görülür. Bu enfeksiyonların açığa çıkması ile vücudun savunma mekanizması zayıflar ve pnömokok adlı bakteriler rahatlıkla zatürre için zemin hazırlar.

Zatürreden Korunma Yolları

Zatürreden korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

1. Aşılama

• Pnömokok Aşısı: Streptococcus pneumoniae kaynaklı zatürreyi önlemek için önerilir.
• Grip Aşısı: Viral zatürreye yol açabilecek grip virüsünden korunmak için her yıl yaptırılmalıdır.

2. Hijyen Kurallarına Uyum

• Ellerin sık sık sabun ve suyla yıkanması.
• Öksürük ve hapşırık sırasında ağız ve burunun mendille kapatılması.
• Kirli yüzeylerle temastan kaçınılması.

3. Bağışıklık Sistemini Güçlendirme

• Dengeli ve sağlıklı bir diyet.
• Düzenli uyku ve egzersiz.
• Sigara ve alkol kullanımından kaçınma.

4. Kalabalık Ortamlardan Kaçınma

Özellikle salgın dönemlerinde kalabalık ve kapalı alanlarda bulunmaktan kaçınılmalıdır.

Kimler Daha Fazla Risk Altında?

Zatürre gelişme riski yüksek olan gruplar şunlardır:

• Bebekler ve küçük çocuklar.
• 65 yaş üstü bireyler.
• Kronik hastalığı olanlar (KOAH, diyabet, kalp hastalıkları).
• Bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler (örneğin, kanser tedavisi görenler).
• Sigara kullananlar.

 

Zatürre, bazı durumlarda bulaşıcı olabilen bir hastalıktır. Ancak bulaşıcılık, hastalığa neden olan mikroorganizmaya ve kişinin bağışıklık sistemine bağlıdır. Zatürreden korunmak için hijyen kurallarına dikkat etmek, düzenli aşı yaptırmak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek önemlidir. Zatürre belirtileri fark edildiğinde, erken teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması kritik öneme sahiptir.