Zatürre Nasıl Bulaşır? Belirtileri, Riskleri ve Korunma Yöntemleri

 

Zatürre nasıl bulaşır? Zatürre mikrobu nedir, kimler risk altındadır ve korunma yöntemleri nelerdir? Zatürre bulaşma yolları hakkında kapsamlı rehber.

Zatürre Nedir?

Zatürre, akciğer dokusunun iltihaplanması ile ortaya çıkan ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Tıp literatüründe pnömoni olarak bilinir. Hastalığın temel nedeni, zatürre mikrobu olarak adlandırılan bakteriler, virüsler veya nadiren mantarlardır.

Zatürre, akciğerlerdeki alveollerde iltihaplanmaya neden olarak oksijen alışverişini bozar. Bu durum nefes darlığı, yüksek ateş ve öksürük gibi belirtilere yol açar.

Zatürre Nasıl Bulaşır?

Zatürreeye yol açan kötü virüsler, yakın temas halinde, solunum ile beraber vücuda yüklenebilir. Genelde üst solunum yollarında, ağız ve burnun birleştiği bölgeler de yerleşim yaparlar ve çoğalma gösterirler. Bu bölgelerde gruplar halinde bulunurlar. Kapalı mekânlar, kalabalık ortamlar, insanların toplu halde yaşam gösterdiği askeriye, yurtlar ve okullar gibi alanlar, zatürreenin bulaşma ihtimalinin artış gösterdiği yerlerdir. Kişilerde salgın bir şekilde yayılma gösterebilen zatürreenin, soğuk algınlığı kadar bulaşma riski yoktur. Zatürrenin Bulaşabilmesi adına en fazla risk altında olan kişiler, bir arada yaşayan ailelerdir. Özellikle küçük çocukların bir arada olduğu yerlerde zatürree fazla yaygınlaşmaya yol açmaktadır.

Zatürre mikrobu çeşitli yollarla insandan insana veya çevresel kaynaklardan bulaşabilir. En yaygın bulaşma yolları şunlardır:

1. Solunum Yoluyla Bulaşma

Zatürre genellikle solunum damlacıkları ile bulaşır. Hasta bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, mikroplar havaya yayılır. Yakın mesafedeki kişiler bu damlacıkları soluduklarında enfekte olabilir.

• Örnek: Ofis ortamı, toplu taşıma veya kalabalık alanlar.

• Öneri: Hasta kişilerle yakın temastan kaçınmak ve maske kullanmak bulaşmayı önler.

2. Direkt Temas

Zatürre mikrobu, hastanın salgılarıyla temas eden eller veya nesneler aracılığıyla da bulaşabilir. Örneğin, hasta bir kişiyle tokalaşmak veya ortak kullanılan eşyaları (bardak, tabak, kapı kolları) paylaşmak enfeksiyona yol açabilir.

• Öneri: Ellerin sık sık yıkanması ve hijyen kurallarına uyulması önemlidir.

3. Bağışıklık Sistemi Zayıf Kişilerde Bulaşma

Zatürre, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha kolay bulaşır. Bu grup şunları içerir:

• 65 yaş üstü bireyler

• 2 yaş altı çocuklar

• Kronik hastalığı olanlar (astım, KOAH, diyabet)

• Kemoterapi gören veya immün sistemi baskılanmış kişiler

4. Bakteri ve Virüs Kaynaklı Farklı Bulaşma Yöntemleri

• Bakteriyel Zatürre: Streptococcus pneumoniae başta olmak üzere bakteriler, solunum yoluyla veya doğrudan temasla bulaşır.

• Viral Zatürre: Grip veya soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlar, zatürreye yol açabilir ve bulaşıcıdır.

• Fungal Zatürre: Nadir görülür, genellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ortaya çıkar ve çevresel mantarlardan bulaşabilir.

Zatürre; çeşitli bakterilerin sebebiyet verdiği öksürük, koyu balgam ve yüksek ateş ile kendini belli eden bir rahatsızlık türüdür. Bu bakterin kişilerde görülmesi halinde her 100 kadar kişiden 5 tanesi, hastalığın verdiği kötü etkenler sonucunda, yaşamları ölüm ile sonuçlanıyor. Ayrıca bakterinin vücuda yerleşmesi ve kanda görülmesi, önemli bir hastalığın habercisi olabilir. Özellikle de menenjit rahatsızlığı bu zatürreenin ihmali sonrasında ortaya çıkan ciddi bir sorundur.

Zatürre Bulaşmasının Belirtileri

Zatürre bulaşması sonrası ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

• Zatürreeli olan kişilerin ateş, balgam ve öksürük gibi belirtileri yeğlemiştik. Bu belirtilerin dışında kişilerde görülen ve dikkat çeken bir takım bulgular bulunmaktadır. Göğüs sırtından başlayan bir ağrı ve git gide kürek kemiğine doğru giden sızı hissi, nefes alıp vermede ve öksürme sırasında yaşanan şiddetli bel ağrısı, oldukça sık karşılaşılan bulgular ar arasındadır. Bu bulgular,dışında kişilerde görülen zatürre belirtileri;

  • Şiddetli baş ağrısı

  • Aniden gelen baş dönmeleri

  • Üşüme ve titreme hali

  • Hızlı solunum, bayılma ve endişe hissine kapılma

  • Nefes fonksiyonlarında görülen belirsiz sırt ağrıları

  • Dudaklarda görülen morarmalar ve uçuk tarzı yaralar

  • Yorgunluk hissi ve sürekli dalgınlık hali sonucunda algıda zorlanma

  • Fazla miktarda ağız kuruluğu ve fazla miktarda su içme hissi

  • İdrar miktarında azalmaların oluşması

  • Çok şiddetli hallerde ve ilerlemiş vakalarda bu belirtiler atabilir ve koma hali görülebilinir.

Belirtiler, enfeksiyonun şiddetine ve mikrobu bulaşan kişinin sağlık durumuna göre değişebilir.

Zatürre Bulaşmasını Önleme Yöntemleri

Zatürre mikrobu bulaşmasını önlemek için alınabilecek önlemler şunlardır:

1. Aşı Olmak

• Pnömokok aşısı: Zatürre bakterilerine karşı koruma sağlar.

• Grip aşısı: Viral enfeksiyonların zatürreye dönüşmesini engeller.

2. Hijyen Kurallarına Uymak

• Elleri sık sık yıkamak

• Öksürük ve hapşırık sırasında ağız ve burunu kapatmak

• Ortak eşyaları paylaşmamak

3. Sigara ve Hava Kirliliğinden Kaçınmak

• Sigara akciğeri zayıflatır ve zatürre riskini artırır.

• Temiz hava ve iyi havalandırılmış ortamlar tercih edilmelidir.

4. Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek

• Dengeli beslenme ve yeterli uyku

• Düzenli egzersiz

• Stres yönetimi

Sonuç

Zatürre, özellikle risk altındaki bireyler için ciddi sonuçlar doğurabilecek bir enfeksiyondur. Zatürre mikrobu genellikle solunum yoluyla bulaşır, ancak direkt temas ve bağışıklık zayıflığı da bulaşmada rol oynar.

Korunmak için aşı olmak, hijyen kurallarına uymak ve bağışıklığı güçlendirmek kritik öneme sahiptir. Erken teşhis ve tedavi, zatürrenin ciddi komplikasyonlara yol açmasını önler.