El Anatomisi

 

El anatomisi, dokunma duyusunun esas organı el, kavrama için özelleşmiş bir organdır. Elin radial tarafı olan kısım parmaklar ile başparmak ve de pinç kavramayı gerçekleştirirken aynı zamanda unlar tarafı da parmaklar ile avuç içi arasında kuvvetli kavramayı gerçekleştirmektedir. 

Elde bulunan kemikler stabilite için merkezi ve sabit bir ünite ile kuvvet ve çeviklik için toplam üç mobil üniteden meydana gelmektedir. Sabit olan ünite iki ve üç metakarpellere sıkı bir şekilde bağlanmış sekiz karpal kemik içerir. Sabit olan ve uzanım gösteren üç mobil ünite:

Başparmak birinci karpometaarpal eklem (KMK), ince manipülasyonlar ve kuvvetli tutma için ekstansiyon, adduksiyon, abduksiyon ve fleksiyona izin vermektedir.

İşaret parmağı bağımsız fleksörler ve ekstrinsik ekstansör ile kuvvetli intrisik kasların yardımı ile hareketleri bağımsız şekilde ya da başparmak ile birlikte yapma yetkisi vardır.

Yüzük, orta ve küçük parmaklar beşinci ve dört metakarpellerin KMK eklemlerin de bulunan hafif hareketlerin de katkı sağlaması ile kuvvetli kavrama foksiyonun da görev almıştır.

Elin Yapısal Antomisi

Kemikler

El ve birlikte bilek toplam 27 kemikten meydana gelmiştir. Bu kemiklerden 19 tanesi ( 14 falakans, 5 metakarpal) uzun kemik olmaktadır. Kemikler 5 ayrı ışınsal dizinden oluşturulmaktadır. Her bir dizi ise karpo metakarpel eklemden başlamakta olup üç eklem içermektedir. Başparmak dizisi veya radial dizi en kısa kemik olup iki falankstan oluşur. Bu dizinin temeli ise os trapezium ile os scaphoideum’a uzanmaktadır.

Eklemler

Vücudun önemli büyük oynak eklemlerinden sayılan bilek eklemi karmaşık bir yapıda olmaktadır. el iskeleti yapısına dahil edilen bu eklemler parmakları ayrı ayrı oynatabilme yetkisine sahiptir. Eklem bağları sayı bakımından az olmakta ve fibroz tabakanın lateral ve medial tarafından yoğunlaşmıştır. Parmak da bulunan eklemler iki ayrı grupta incelenmektedir. Bunlar başparmak ve diğer parmaklar eklem dizisidir.

El parmak hareketlerinin gerçekleşmesi intrinsik ve ekstrinsik kaslarla olmaktadır. Ekstrinsik kaslar ön koldan başlar ve ele ulaşarak etkisini sağlar. İntrinsik kaslar ise hipotenar, tenar ve orta kompartıman kasları olmak üzere üç grup da ele alınmıştır.

El Bileği Sinir Sıkışması ( Karpal Tunel Sendromu) Nedir?

Karpal tunel sendromu; el ve kolda ağrı, uyuşukluk ve karıncalanmaya neden olan oldukça yaygın bir problemdir. Bu problem; omuz seviyesinden başlayıp parmaklara kadar ilerleyen median sinirin, el bileği seviyesinde karpal ligamentin altından geçerken sıkışması ile meydana gelir. Bu sıkışma çoğu zaman bilinmeyen bir nedenden dolayı meydana gelir fakat sebepleri arasında el bileği travması, aşırı kullanım, zorlanma, hamilelik ve bazı sistemik hastalıklar yer alabilir.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Başparmak ve işaret parmağı başta olmak üzere parmaklarda uyuşukluk, ağrı ve yanma hissi

• Parmaklarda ara sıra hissedilen elektrik çarpması hissi

• Önkoldan başlayıp omuza doğru ilerleyen ağrı veya karıncalanma

• Elde güç kaybı (kavrama bırakmanın zorlaşması)

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

• Fizyoterapi uygulamaları

• Kişiye özel egzersizler

• Bileklik kullanımı

• Cerrahi yöntemler

El Yaralanmaları :

Elimiz 30 kadar küçük kemik,  25 kadar eklem, 25 kadar tendon, küçük kaslar, damarlar ve sinirlerden oluşmuş, çok komplike ve sofistike bir organdır.  Sağlamken önemini fark etmesek bile,  ufak bir parmak kırığının hayatımızı ne kadar engelleyebileceğini ancak başımıza gelince anlayabiliriz.

Küçük el yaralanmaları çoğunlukla basit tedavilerle iyileşebilir ama bazen küçük zannettiğimiz bir yaralanma ileride çok büyük sorunlara yol açabilir. Kemik kırıkları, tendon yaralanmaları gibi yaralanmalar genellikle çok ciddi ve uzun süreli  tedavi  ve  takip gerektirir. Bu yaralanmalar sonucunda herhangi bir parmakta kalabilecek bir hareket kısıtlılığı veya şekil bozukluğu günlük hayatımızı ciddi şekilde etkileyebilir.  Bu nedenle açık yaralı veya kapalı olsun tüm el yaralanmalarında bir ortopedi uzmanına görünmek,  ileride doğabilecek büyük problemlerin önlenebilmesi için gereklidir.

Ganglion Kisti (Higroma ) :

En sık el bileği eklemi sırtında, bazen de el bileğinde iç tarafında ortaya çıkan, birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar çapı olabilen,  yuvarlak, düzgün sınırlı, cilt altında ele gelebilen bir kitledir. Daha çok zorlamalara bağlı olarak skafo-lunat eklem kapsülünden kaynaklanır, içi jelatinimsi bir sıvı ile doludur.  Bazen kendiliğinden geçebilir. Tehlikeli bir durum oluşturmaz ama çevre dokulara yaptığı baskı nedeniyle ağrıya neden olursa ortopedi uzmanının yapacağı ameliyatla cerrahi olarak çıkartılması gerekebilir.

Tetik Parmak :

El parmaklarını büken tendonların üzerinde oluşan küçük nodüllerin, tendonun içinden geçtiği tünelde   sıkışarak,  parmak hareketleri esnasında takılmaya neden olmasıdır. Erken dönemlerde ilaç, kortizon enjeksiyonu gibi yöntemlerle bazen düzelebilir ama genellikle cerrahi müdahale gerekir.  Ortopedi uzmanın tarafından küçük bir kesi ile yapılan ameliyatla tendonun takıldığı tünel açılarak parmağın rahat hareketi sağlanır. Hasta ameliyattan birkaç gün sonra çoğu günlük işini yapabilir. 2 hafta kadar sonra tamamen normal hayatına döner.

Bu probleme bebeklerde de rastlanabilir. Bir iki aylık bebeğin başparmağını hareket ettirmediği fark edilir. Bazen kendiliğinden düzelse de,  1 yaşından sonra hala düzelme yoksa, parmakta kalıcı kontraktürü engellemek için ameliyat gereklidir.

De Quervain Hastalığı : (Başparmak ekstansor tendonlarının iltihabı)

Başparmağı geriye kaldıran tendonların  ve  el bileği seviyesinde içinden geçtiği tünelin,  zorlamalara ve tahrişe bağlı olarak kalınlaşması sonucu, başparmak hareketleri esnasında el bileği bölgesinde şiddetli ağrı oluşmasıdır.  Başparmağını çok kullananlarda ve yeni doğum yapmış annelerde de sık görülür.

Tedavide atel, ilaç, gerekirse lokal kortizon enjeksiyonu ile önemli bir kısmı rahatlar.

Bir iki  aylık konservatif tedaviye rağmen düzelme olmazsa, ortopedi uzmanı tarafından küçük bir kesi ile yapılacak ameliyatla  şikayetlerin düzelmesi sağlanır.

El Enfeksiyonları :

Devamlı olarak dış yüzeylerle temas ettiği için elimiz vücudumuzun en çok mikroba maruz kalan bölgesidir.  Mikropların vücuda girmesini engelleyen el derimizde küçük bir zedelenme bile bu mikropların kolayca enfeksiyon yaratmasına neden olabilir.

Bunlar arasında en sık olarak parmak ucu enfeksiyonu (felon),  tırnak kenarı enfeksiyonu (paronchia), tendon yatağı enfeksiyonu (pürülan tenosinovit) görülür. Çok erken dönemde antibiyotik ve istirahat ile tedavi edilebilir ama çoğu zaman enfeksiyonun cerrahi olarak boşaltılması ve uzun süreli antibiyotik tedavisi  gerektirebilir.  Tendon yatağı enfeksiyonu parmakta ciddi hareket kaybına yol açabilir.

Bu nedenlerle elimizin herhangi bir bölgesinde şişlik, kızarıklık, zonklama gibi belirtiler gördüğümüzde en kısa sürede bir ortopedi uzmanına başvurmak gereklidir.

Kireçlenmeler :

Uzun süreli tekrarlayan küçük zorlamalar, geçirilmiş kırıklar, romatizmal hastalıklar gibi nedenlerle el eklemlerinde halk arasında kireçlenme denilen kıkırdakların bozulması sık rastlanan bir durumdur.  Baş parmak kök ekleminde oldukça sıktır. Kavanoz açmak, anahtar çevirmek gibi işlemler esnasında ağrı ve zorlanma en tipik belirtilerdendir.  İlaç, atelleme, kortizon enjeksiyonları gibi konservatif tedavi yöntemleri ile iyileşmeyen durumda ortopedik ameliyatlar gerekebilir.