Yeni Doğan Bebekte Zatürre

 

Yeni doğan bebeklerde zatürre, yaşamın ilk günlerinde görülebilen ciddi bir akciğer enfeksiyonudur. Bağışıklık sistemlerinin henüz tam olarak gelişmemiş olması ve enfeksiyonlara karşı savunmasız olmaları nedeniyle yeni doğan bebekler, zatürre açısından yüksek risk altındadır. Bu makalede, yeni doğanlarda zatürreye neden olan faktörler, belirtiler, tanı yöntemleri, tedavi seçenekleri ve korunma yolları ele alınacaktır.

Yeni doğan bebekte zatürre, zatürre akciğerlerin enfeksiyon kapması sonucu ortaya çıkan hastalıktır. Bu enfeksiyona parazit, bakteriler, virüsler veya mantarlar sebep olabilir. 

Bebeklerde özellikle bağışıklık sisteminin güçsüz olması nedeniyle zatürre görülebilir. Çoğu zatürre vakalarında hastalığın başlangıcında burun ve boğazın müdahil olduğu solunum sisteminin üst seviyelerinde enfeksiyon oluşur. Bebeğin boğazı tahriş oldu ise veya en az iki gündür hafiflemeyen soğuk algınlığı var ise zatürrenin ilk belirtileri görülmeye başlandığı söylenebilir.

Yeni Doğan Bebeklerde Zatürreye Yol Açan Nedenler

Yeni doğan bebeklerde zatürre, genellikle bakteri, virüs veya mantar enfeksiyonları nedeniyle gelişir. Risk faktörleri şunlardır:

1.     Doğum Sırasında Enfeksiyon:

o    Anne karnında veya doğum sırasında enfeksiyon bulaşabilir. Özellikle doğum kanalında bulunan bakteriler, bebeğe geçebilir.

o    Grup B streptokok (GBS), yeni doğanlarda zatürreye neden olan en yaygın bakteriyel etkenlerden biridir.

2.     Prematüre Doğum:

o    Prematüre bebeklerin akciğerleri tam olarak gelişmediği için enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır.

3.     Bağışıklık Sisteminin Zayıflığı:

o    Yeni doğanların bağışıklık sistemi tam olarak olgunlaşmamıştır, bu da enfeksiyon riskini artırır.

4.     Hastane Ortamında Enfeksiyon:

o    Yoğun bakımda bulunan yeni doğanlar, hastane kaynaklı enfeksiyonlara maruz kalabilir.

5.     Amniyotik Sıvı Aspirasyonu:

o    Doğum sırasında amniyotik sıvının akciğerlere kaçması, aspirasyon zatürresine yol açabilir.

 

Yeni doğan bebekte zatürre belirtileri

Belirtiler

Yeni doğanlarda zatürre belirtileri genellikle belirsiz olabilir ve diğer hastalıklarla karışabilir. Ancak aşağıdaki belirtiler sıkça görülür:

• Solunum Problemleri:
• Hızlı nefes alıp verme (taşipne), solunum güçlüğü, burun kanatlarının solunuma eşlik etmesi.
• Morarma (Siyanoz):
• Dudaklarda, tırnaklarda veya ciltte morarma, yetersiz oksijen alımını gösterir.
• Beslenme Problemleri:
• Emme güçlüğü, iştahsızlık veya kilo alamama.
• Ateş veya Düşük Vücut Isısı:
• Yüksek ateş veya hipotermi şeklinde görülebilir.
• Halsizlik ve Hareketsizlik:
• Bebeğin normalden daha hareketsiz ve tepkisiz olması.
• Sarılık:
• Bazı durumlarda zatürre, sarılık belirtileriyle birlikte görülebilir.

 

Zatürre atakları çok kısa bir zaman dilimi içine de sığabilir, günlerce de sürebilir. Genel soğuk algınlığı ve zatürre birbiri ile ilişkili olduğu için bunları ayırt etmek mümkün olmayabilir. Ebeveyn kolaylıkla zatürrenin belirtilerinin soğuk algınlığı ile karıştırarak hemen yapılması gerekli hamleleri yapmayabilirler. Şayet bebeğiniz aşağıdaki belirtileri gösteriyor ise tereddüt etmeden onu doktora götürmeniz gerekmektedir. Bunlar:

• Yeni doğan bebeğin dışarı mukus atması gözlenen öksürük krizleri
• İştah kaybı
• Agresif hareketler ve genel bir vücut halsizliği

Bu ilk belirtilerin dışında bazı vakalarda bebekler daha ağır zatürre belirtileri göstermeye başlayabilirler. Bu hastalık belirtilerine doktor müdahale etmelidir:

• Öksürükle mukus ile birlikte kan veya iltihap da gelmesi
• Ateş yükselmesi
• Nefes alırken sesin hırıltılı çıkması
• Tırnak ve dudakların mavi renge dönmesi
• Nefes alırken derinin kaburga kemikleri içine girmesi
• Bir gün boyunca normalde alınandan daha az sıvı tüketilmesi

 

Tanı Yöntemleri

Yeni doğanlarda zatürre tanısı, genellikle detaylı bir fiziksel muayene ve laboratuvar testleriyle konur. Kullanılan yöntemler şunlardır:

1.     Fiziksel Muayene:

o    Stetoskopla akciğerlerin dinlenmesi sırasında anormal sesler tespit edilebilir.

2.     Göğüs Röntgeni:

o    Akciğerlerdeki enfeksiyonun yeri ve yaygınlığı belirlenir.

3.     Kan Testleri:

o    Enfeksiyonun varlığını ve şiddetini göstermek için kan testleri yapılır.

4.     Balgam ve Kan Kültürü:

o    Enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın türünü belirlemek için örnek alınır.

5.     Oksijen Seviyesi Ölçümü:

o    Bebeğin oksijen seviyesini değerlendirmek için pulse oksimetre kullanılır.

 

Yeni doğan bebekte zatürre Nedenleri

Yeni doğan bebekte, vücutlarının enfeksiyonlara karşı daha savunmasız olması bebekleri zatürreye yakalanmaya daha açık duruma getirir. Bazı mikroorganizmalar zatürreye sebep olabilir.

Zatürre hastalığının bağışıklık sistemi kapasitesi düşük olan bebeklerde görülme ihtimali daha yüksektir:

• Kalp ve akciğer sorunları ile dünyaya gelen bebekler
• Prematüre bebekler
• Diğer bir enfeksiyon kapmış bebekler

Yeni doğan bebekte zatürre Tanısı

Bebekte zatürre tanısı üç farklı aşamada konur. İlk aşamada hekim stetoskop yardımı ile bebeğinizin akciğerinde her hangi bir sıvı oluşumu olup olmadığını kontrol eder. Ayrıca bebeğinizin nabzını ölçebilir veya sizin fark ettiğiniz başka belirtileri sorabilir.

Teşhisin ikinci aşamasında ise doktorunuz büyük ihtimalle göğüs X - ray görüntüsü isteyerek hastalığın akciğere verdiği hasarın ne kadar olduğunu saptamaya çalışacaktır. Tanının bu aşaması yalnızca doktorunuz bebekte gerçekten bir şeylerin yanlış gittiğini düşünür ise gerekli olacaktır. Mukus ve kan testlerinden oluşan üçüncü aşamanın sonunda ise enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın tipi ortaya çıkacaktır.

Yeni doğan bebekte zatürre Tedavisi

Tedavi şekli hastalığın şiddetine göre değişir. Hastalık normal seyrediyor ise evde tedavi mümkündür. Belirtiler şiddetli bir hal aldı ise tedavi için hastaneye gidilmelidir.

Yeni Doğan Bebeğin Evde Bakımı
Zatürre hastalığına yakalanmış bebekler için evde uygulanabilecek tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• Mümkün olduğunca dinlendirin.
• Su veya süt şeklinde bol sıvı içirin.
• Bebeğiniz sağlıklı ise ve yeterince büyük ise ibuprofen ile bebek parasetamolü verin.
• Bebeğinizin tırnak ve dudakları üzerinde mutlaka kontroller yapın. Gri veya maviye döner ise hemen hastaneye götürmelisiniz çünkü bebeğinizin yeterli miktarda oksijen alamadığı anlamına gelmektedir.
• Çocuğunuzda göğüs ağrıları varsa ılık kompres uygulayın ya da göğsünün üzerine ısıtıcı yastık yerleştirin.

Yeni doğan bebeğe antibiyotikler: Bebeğinizdeki zatürre hastalığı bakteri kaynaklı ise antibiyotik verilmesi uygundur. Virüs kaynaklı oluşmuş ise antibiyotikler bir işe yaramaz. Ancak bebeğinizin bağışıklık sistemi bir zaman sonra hastalık belirtilerinin yok olmasını sağlayacaktır.

Yeni Doğan Bebeğe Bol Su ve Oksijen Temin Edilmesi: Hastaneye yatmak zorunda kalan bebeklere damla halinde antibiyotik verilmelidir ve susuz kalmadıklarından emin olunmalıdır. Bebeğin nefes almakta zorluk çektiği durumlarda ise yeterince oksijen aldığından emin olmak amacıyla oksijen maskesi de kullanılabilir.

Yeni Doğan Bebeğe Düzenli olarak İlaçları Vermek: Bebeğinize ilaçlarını herhangi bir aksaklık olmadan zamanında ve doğru oranda verdiğinizden emin olun. Bu sayede hem bebeğinizde daha hızlı iyileşme görülür hem de diğer aile fertlerinin hastalığa yakalanma riski düşer.

Yeni Doğan Bebeklerde Öksürük ve Aşırı Mukusu Gidermek: Zatürre nedeniyle bebekler de görülen öksürük, zatürrenin en aktif belirtisidir ve özellikle bebeklere çok sıkıntı verebilmektedir. Öksürük nöbetleri sırasında bebeğin ağzından mukus da gelebilir. Böyle durumlarda ağzındakini tükürmesini sağlayın. Eğer Bunu yapamayacak kadar küçükse ağzındaki mukusu dışarı çıkarmak için sırtına hafifçe vurun. Özellikle geceleri boynunun altına bir yastık koymak mukusun bebeğin boğazında kalmamasını sağlamak açısından güzel bir yoldur.

Yeni Doğan Bebekleri Zatürreden Korumanın Yöntemleri

Bebeğinizi zatürreden korumak için şu koruyucu önlemleri almak gereklidir

• Bebekler için önerilen aşıların hepsini tamamlayın. Bu aşılar bebeğinizi zatürre de dâhil birçok hastalıktan koruyacaktır.
• Bebeğinizin ellerini ve de kendi ellerinizi sık sık yıkayarak, hapşırır iken veya öksürürken ağzınızı kapatarak mikropların çevreye yayılmasını engelleyin.
• Çocuğunuzun yakınında ve civarında sigara içmek onun astım ve de zatürreye yakalanma riskini artıracaktır, yakınında içmeyin.

 

Tedavi Yöntemleri

Yeni doğanlarda zatürre tedavisi, hastalığın nedenine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

1.     Antibiyotikler:

o    Bakteriyel zatürrede, enfeksiyona neden olan mikroorganizmaya uygun antibiyotikler kullanılır.

2.     Antiviral veya Antifungal İlaçlar:

o    Viral veya mantar kaynaklı zatürrede uygun ilaçlar reçete edilir.

3.     Oksijen Tedavisi:

o    Solunum sıkıntısı olan bebeklere oksijen desteği sağlanır.

4.     Sıvı Tedavisi:

o    Dehidrasyonu önlemek ve beslenme desteği sağlamak için damardan sıvı verilebilir.

5.     Yoğun Bakım:

o    Şiddetli vakalarda bebek, yeni doğan yoğun bakım ünitesinde tedavi altına alınır.

Komplikasyonlar

Tedavi edilmediğinde veya geç kalındığında yeni doğanlarda zatürre, ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Solunum Yetmezliği:
• Akciğerlerin yeterli oksijen sağlayamaması.
• Septisemi:
• Enfeksiyonun kana karışması.
• Plevral Efüzyon:
• Akciğer zarları arasında sıvı birikimi.
• Beyin Hasarı:
• Uzun süreli oksijen eksikliği, beyin hasarına yol açabilir.

Korunma Yolları

Yeni doğan bebeklerde zatürreden korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

1.     Anne Sağlığının Korunması:

o    Hamilelik sırasında annenin enfeksiyonlardan korunması ve düzenli sağlık kontrollerine gitmesi önemlidir.

2.     Doğum Öncesi Aşılama:

o    Annenin grip ve pnömokok aşılarını yaptırması, bebeği dolaylı olarak koruyabilir.

3.     Hijyen Kurallarına Uyum:

o    Bebekle temas eden herkesin ellerini yıkaması ve hijyen kurallarına dikkat etmesi gerekir.

4.     Erken Müdahale:

o    Zatürre belirtileri fark edildiğinde hemen doktora başvurulmalıdır.

5.     Emzirme:

o    Anne sütü, bağışıklık sistemini güçlendiren antikorlar içerir ve enfeksiyon riskini azaltır.

Yeni doğan bebeklerde zatürre, erken teşhis ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilir. Ebeveynlerin, zatürre belirtilerini tanıması ve bebeklerinin sağlığı konusunda bilinçli olması hayati önem taşır. Koruyucu önlemlerin alınması ve düzenli sağlık kontrollerinin yapılması, zatürre riskini azaltmada etkili olacaktır. Sağlıklı bir başlangıç için hijyen, aşılama ve emzirme gibi temel önlemler ihmal edilmemelidir.