Astım İlaçları Nelerdir ?

 

Astım İlaçları, Astım, nefes yollarında sürekli aşırı duyarlılık ve kronik enfeksiyon sebebiyle, hava yollarının  zaman zaman daralmasına denir. Bunun sonucunda hastalarda hırıltılı soluması, nefes darlığı yaşamaları, kuru öksürük gibi belirtiler ortaya çıkar. 

Bu belirtiler çok şiddetli olduğunda hasta nefes almakta zorlanır dudakları ve parmak uçları morarabilir buna  Akut Astım krizi denir.

Astımda kullanılan başlıca ilaç tipleri;

Rahatlatıcı olanlar

Önleyiciler

Acil tedavi gerektiren ilaçlar

Astımda önleyici ve rahatlatıcı gurubunda yer alan ilaçları, inhaler kullanarak solunum yoluyla almak en etkili bir  tedavi yaklaşımıdır. İnhaler, ilacı hızla hava yolu boyunca dağıtarak belirtilerin hızlıca ortadan kalkmasını sağlar. Astım tedavisinde kullanılan ilaçların büyük bir kısmı ağızdan soluk borusuna püskürtülerek kullanıldığı için hastaların bunu doğru uygulaması gereklidir. Bu ilaçlar son derece güvenilir ilaçlardır ve hekimin önerdiği şekilde kullandığı taktirde önemli bir yan etkisi yoktur.

Astımı Kolaylaştıran Faktörler Nelerdir?

Ailesel yatkınlık, ev içi ve ev dışı alerjenleri (hayvan tüylerinden kaynaklı), ev tozu akarları, küf mantarları, polenler ve hava kirliliği, aspirin vb ilaçlara karşı hassasiyet, meslekte  kimyasal madde, tekstil vb. maddelere maruziyet, sigara içilmesi veya maruziyeti.

Astımla İlgili Sık Sorulan Sorular Nelerdir; astımın mevsimlerle alakası var mı, astım kalıtsal mıdır, astım tanısı nasıl konulur, astımın tamamen bitmesi  mümkün müdür, her astımlı hasta nebulizatör kullanmalı mıdır, astım bulaşıcı mıdır? 

Astım belirtilerinin ortaya çıktığı döneme astım atağı veya astım krizi olarak adlandırılır.

Astım krizi terimi daha çok, hastahanelerde veya yoğun bakım ünitelerinde tedavi gerektirecek ciddi durumlar için, astım atağı terimi ise nefesi rahatlatıcı, açıcı spreyler ile kısa sürede düzelen hatta kendiliğinden de geçebilen hafif durumlar için tercih edilir. Astımın en karakteristik özelliklerinden birisi nöbetler şeklinde belirti verir. 

Bu atak dönemlerinde hastaların temel şikayetleri balgam, öksürük, nefes alıp verirken hırıltı ve nefeste daralmadır. Bu hastalarda genellikle bu şikayetlerin hepsi birlikte görülür, ama bazı hastalarda öksürük bazı hastalarda ise nefes alıp vermede hırıltı ve nefes darlığı daha ön plandadır. Bazı hastalar astım krizinin başlayacağını önceden anlayabilirler. 

Birçok hastada, hapşırık krizleri, boğazda yanma hissi, burun tıkanıklığı, su gibi burun akıntısı, gıcık şeklinde öksürük gibi burun ve boğazla ilgili öncü belirtiler vardır. Burun, ense, çene ve saçlarda kaşıntı hissi de astım krizlerine öncülük edebilmektedir. Bazı astımlı hastalar ise kol, bacak ve sırtta kızarma, terleme ve ağrı gibi belirtileri kriz habercisi olarak bildirirler. 

Özellikle, çocuklarda meydana gelen astım krizlerinde ,farenjit, nezle gibi üst solunum yollarının viral enfeksiyonlarının büyük önemi vardır. Çocuğun önce burnu akar, boğazı ağrır, hapşırır ve hemen o gece veya ertesi gün öksürük, nefes borusunda hırıltı, nefes darlığı şikayetleri başlar.  Ağır astım krizi nasıl anlaşılabilir; Bazı astım krizleri kişinin hayatını tehlikeye sokacak kadar ağır olabilir. Bu hastaların bir an önce hastaneye kaldırılmaları gerekir. 

Astım ilaçları nelerdir?

Astım ilaçları temel olarak iki gruptur: rahatlatıcı ilaçlar ve koruyucu ilaçlar. Rahatlatıcı ilaçlar sürekli kullanılmaz, öksürük hırıltı, nefes darlığı başlayınca verilir. Örneğin salbutamol ( ventolin, ventosal gibi), terbutalin (Bricanyl gibi), ipratropium ( Atrovent gibi) bu gruptandır. Bu ilaçlar inhaler dediğimiz sprey yoluyla alınan ilaçlardır ve nefes yolu ile kullanılır Sprey türü ilaçlar astım tedavisinde tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Nefes yoluyla hap, şurup veya enjeksiyon şeklindeki uygulamalara göre daha az miktarda ilaç kullanarak daha güçlü etki elde edilebilir ve aynı zamanda ilaçların istenmeyen yan etkilerinden kaçınmak mümkündür. Çünkü, sprey şeklinde kullanılan ilaç sadece hastalığın yerleştiği solunum yollarına ulaşır ve etkisini burada gösterir iken; ağızdan veya enjeksiyon şeklinde verilen ilaç, tüm vücuda dağılıp her yerde ve dolayısıyla etkili olması istenmeyen organlarda da (kalp, böbrek vb) etkileri görülebilir. Üstelik sprey türü ilaçların etkileri alındıktan sonra dakikalar içerisinde hemen başlamakta iken; ağızdan veya enjeksiyonla verilen ilaçların etkilerinin gözlenmesi için saatler geçmesi gerekir.

Sprey İlaçların Alışkanlık Yaptığı, Ciğerleri Kuruttuğu Doğru mudur?

Hayır. Bilakis hemen yukarıda belirtildiği gibi bu ilaçların istenmeyen yan etkileri, aynı ilaçların ağızdan alınan veya enjeksiyon şeklindeki formlarına göre çok daha azdır. Çok daha güvenli ilaçlardır. Bu ilaçların bağımlılık anlamında alışkanlık yapması söz konusu değildir.

Şikayet gideren ilaçlar (kısa ve uzun etkili bronş genişleticiler).

Daralmış olan havayollarını genişletir, hastanın rahat solunum yapmasını sağlarlar. Etkileri hemen başlar, yaklaşık 4 saat süre sonra sona erer. Bu ilaçlar geçici bir rahatlık sağlarlar. Ayrıca, ihtiyaç duyulan kısa etkili bronş genişletici ilaç miktarı astımın seyri hakkında bilgi verir. Yani bronş genişletici ilaç kullanımının artması, astımın kötüleşmekte olduğunun bir göstergesidir. Koruyucu ilaçlar ise astımın uzun süreli tedavisinde ve mutlaka düzenli olarak kullanılmalıdır. Bunlar arasında kortizonlu spreyler, montelukast, kromolin vb sayılabilir. Astım tedavisinin olmazsa olmaz ilaçlarıdır. Havayollarında astıma bağlı oluşan inflamatuvar (yangısal) değişiklikleri tedavi ederler. Dolayısıyla astım şikayetlerini kalıcı olarak ortadan kaldırırlar. Bu grup ilaçların etkisi bronş genişleticiler gibi hemen başlamaz. Bu nedenle doktorun belirlediği program dahilinde sabırla kullanılmalı, etkisi yok gerekçesiyle ilaçlar kesilmemelidir. Kullanılacak ilaç ve dozu astımın şiddetine göre seçilir. Belli bir programla kullanılır, hastalık bulguları düzeldikçe doz azaltılır. Hastalık şiddetlenirse doz artırılır ve kullanılan ilaç türleri değiştirilir.

Astım ilaçlarının yan etkileri var mıdır?

Halk arasında sıklıkla astım ilaçlarının yan etkileri olduğundan korkulur. Önerilen doz ve sürelerde astım ilaçlarının önemli bir yan etkisi yoktur. Kortizon korkusu toplumda yaygındır. Kortikosteroidler bugünkü tıpta en çok kullanılan, çok etkili ve faydalı ilaçlardır. Uygun endikasyon, doz, zamanlama ve hekim kontrolü altında kullanıldıklarında istenmeyen yan etkiler pek görülmez. Özellikle astımlılarda kortizonlu ilaçlar sprey veya toz halinde solunum yoluyla verildiklerinde bu tür istenmeyen zararlı etkiler hemen hiç görülmez ve çok güvenlidir. Bu ilaçlar astım tedavisinde OLMAZSA OLMAZ önem taşıyan kortikosteroidleri içermektedir. Hastaların bir kısmı ve malesef konuyla ilgili yeterli bilgisi olmayan bazı kişiler, "BU İLAÇTA KORTİZON VAR !, ÇOK ZARARLI, AKCİĞERLERİNİ ÇÜRÜTÜR, KİLO ALDIRIR, SİVİLCE YAPAR..." şeklinde gerçekle ilişkisi olmayan sözlerle ilacın reçete edildiği astımlı hastasını KORKUTMAKTA, ve astım tedavi planını bozarak hastaya zararlı olmaktadırlar. Doğru olan tek cümle "bu ilaçların içinde kortizon yapısında maddelerin bulunduğudur". ANCAK, bu kortizon, ağız yoluyla alınan (hap) kortizonlardan hem molekül yapısı olarak farklıdır, hem de çok düşük dozlarda kullanılmaktadır.Kortizon içeren ilaçlarla ortaya çıkan yan etkiler, vücutta yapılan kortizon miktarından daha yüksek dozlarda ve uzun sürelerde ağız yoluyla (hap) verilenlerle ortaya çıkmaktadır.

DİKKATİNİZİ YÖNELTMENİZ GEREKEN diğer bir kelime de AĞIZ YOLUYLA (hap) KULLANIMIDIR. İlaçlar ağız yoluyla kullanıldığında kan dolaşımına geçerek tüm vücutta etki ederler. ANCAK astım ilaçları doğrudan akciğer havayollarına (bronşlar) uygulanmakta ve burada etki etmektedirler. İnhalasyon cihazı doğru kullanılır ve kullanımdan sonra ağız çalkalanır ve gargara yapılır ise, ilacın sistemik dolaşıma (kan dolaşımına) geçişi tama yakın bir oranda önlenir ve inhale kortikosteroidlere bağlı sistemik yan etki gözlenmez.

Kortizonsuz Astım Tedavisi Mümkün Değil midir?

Astım havayollarının mikrobik olmayan süreğen iltihabıyla karakterize bir hastalıktır. Tedavide temel yaklaşım bu iltihabın baskılanmasıdır. Kortizon bu yönde en etkili ilaçların başında gelmektedir. Kortizon dışı ilaçların etkileri ise kortizona kıyasla çok daha zayıftır. Ancak hafif astımlılarda veya ağır olgularda kortizonla birlikte kullanılabilirler. Bugünkü tedavi biçimine göre orta ve ağır astımlıların tedavisinde kortizon kullanılması mutlaka gereklidir. Aksi taktirde hastalık kontrol altına alınamaz ve hasta riske atılmış olur. Şunu yine vurgulamak gerekir ki sprey yada toz formunda verilen kortizon türü ilaçların korkulacak yan etkileri hemen hiç yoktur.

Ağızdan Alınan Hap Türü İlaçlarla Astım Tedavi Edilemez mi?

Hafif astım, efor astması, polen astması gibi çoğu hasta, ülkemizde de son yıllarda kullanıma giren lökotrien antagonistleri grubu ilaçlarla (Singulair ve Accolate) tamamen kontrol edilebilmektedir. Özellikle çocuklarda kullanılabilir olması nedeniyle Singulair, sprey tipi ilaçları kullanamayan popülasyonda kullanım avantajı ve hasta uyumunu artırıcı bir üstünlüğe sahiptir. Ancak orta ve ağır astmalıların tedavisinde bu ilaçlar tek başlarına yeterli olmazlar, ancak gerek olduğunda diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilirler.

Kortizonlu İğnelerin Tedavideki Yeri Nedir?

Kenakort, Diprospan gibi kortizon içeren iğneler veya Prednol, Deltakortil gibi ilaçlar astımlı hastalar tarafından en çok suiistimal edilen ilaçlardır. Bunlara bağlı olarak, şişmanlama, kemik erimesi, hipertansiyon, kalp yetmezliği, hormon bozuklukları gibi bir çok yan etkiler görülebilmekte, ayrıca kortizona bağımlılık oluşabilmektedir. Bu tür ilaçların astımlı hastalarca -kriz sırasında hekim kontrolünde verilmesi hariç- kullanılmaları doğru değildir. Astım İlaçlarının Yan Etkileri Nelerdir? Günümüzde astımın doğru tedavisi için hekim kontrolünde kullanılan ilaçlara bağlı olarak önemli yan etkiler pek görülmez. Ancak nadir olarak çarpıntı, titreme, kas krampları, seste boğuklaşma, idrar yapmada güçlük, mide şikayetleri ve allerjik reaksiyonlar gibi sorunlara rastlanabilir. Sprey tipi ilaçlar kullanıldıktan sonra bol su ile ağız çalkalanıp boğaz gargarası yapılarak tükürülmesi önerilir. Kalp hastalığı, tansiyon yüksekliği, karaciğer hastalığı gibi başka hastalıklar varsa ve bunlar için de hasta ilaç kullanıyorsa astım ilaçlarıyla etkileşme olup olmayacağı yönünden hekimine danışmalıdır.