Astım Krizi Nedir ?

 

Astım Krizi, Astım rahatsızlığı belirtilerinin ortaya çıktığı dönemler astım atağı olarak yada astım krizi olarak adlandırılır. Astım krizi terimi daha çok hastane yada yoğun bakım ünitelerinde tedavi gerektiren ciddi durumlarında, astım atağı terimi de nefes açıcı spreylerle kısa sürede düzelen ve hatta kendiliğinden de geçen hafif durumlar için tercih edilir.

 Astım krizinin en belirgin özelliklerinden biri nöbetler şeklinde belirti oluşturmasıdır. Bu gibi atak döneminde hastaların temel şikayetleri öksürük belirtisi, balgam oluşumu, hırıltı ve nefes darlığı problemidir. 

Genel olarak bu şikayetlerin hepsi beraber görülür fakat bazı hastalarda öksürük bazı hastalarda ise hırıltı ve nefes darlığı ön planda olmaktadır. Astım rahatsızlığı olan kişilerin çoğunun, bu ataklar arasında ki dönemlerde hiçbir şikayetleri olmaz. 

Astım krizindeki bu iyileşme dönemine remisyon dönemi adı verilir. Remisyon dönemi her astım olan hastada ve hatta aynı hastada bile farklı süreçlerde gerçekleşir. Çocukluk döneminde astım rahatsızlığı olan çocukların yüzde 50’si buluğ çağından sonra uzun süreli remisyon dönemine girmektedir. Bu dönem bazı astım hastalarında bütün ömür boyu bile devam edebilir.

Astım Krizi Özellikleri

Astım krizi çok ani olarak başlayabileceği gibi, birkaç gün içerisinde yavaş yavaş da gelişme gösterebilir. Astım krizinin üç temel özelliği olmaktadır.

• Havaların değişken olduğu zamanlarda daha sık belirti gösterir.
• Astım krizi belirtileri gece sabaha karşı şiddetlenir.
• Astım krizini oluşturan çeşitli faktörler bulunmaktadır bunlar; Alerjenlere maruz kalınması, sigara dumanına maruz kalınması, viral enfeksiyonların oluşumu, keskin kokular olmaktadır.

Astım Krizi Belirtileri

Bazı hastalar astım krizi yaşayacaklarını önceden hissetmektedirler. Birçok hastada, boğazda yanma belirtisi, hapşırık belirtisi, burun tıkanıklığı belirtisi, su gibi burun akıntısı gelmesi, gıcık şeklinde öksürük belirtilerinin yaşanması gibi burun ve boğazla ilgili belirtileri olmaktadır. 

Burunda kaşıntı, çenede kaşıntı, ensede ve saçlarda kaşıntı da astım krizine öncülük edebilir. Bazı astım hastaları da ensede, kolda, bacakta ve sırtta kızarmalar, terlemeler ve ağrı gibi belirtileri kriz habercisi olarak görmektedir. 

Özellikle, çocuklardaki astım krizleri nezle belirtisi, farenjit belirtisi gibi üst solunum yollarında viral enfeksiyonların çok büyük önemi olmaktadır. Çocuğun önce burnunda akıntı olur, hapşırır yada boğazı ağrır ve hemen o gece yada ertesi gün öksürük başlar, hırıltı oluşur, nefes darlığı şikayetleri belirir.

Astım krizi hastanın hayatını tehlikeye sokacak kadar ağır belirtiler oluşturabilir. Bu şekilde belirtiler yaşayan hastaların bir an önce hastaneye başvurması gerekir. Bu şekilde yaşanan ağır astım krizleri çoğu zaman düzenli tedavi görmeyen hastalarda yavaş yavaş gelişmektedir. Çok nadir rastlanan bir astım türü de dengesiz astım birkaç saat hatta birkaç dakika içerisinde bile ağır astım krizlerine neden olabilir. 

Astım krizi yaşayan hastalar ve yakınları tarafından iyi bilinmesi gereken ağır astım krizi başlıca belirtileri şu şekildedir:

1. Dudaklarda morarma belirtileri, tırnak yataklarında ve dilde morarma belirtileri,
2. Şuur bozuklukları yaşanması, uyuklama hali belirmesi,
3. Nefes alma sayısında yaşanan değişiklikler. Bu belirti dakikada 25’ten daha fazla nefes alma olarak görülür,
4. Göğüs duvarıyla karın duvarı hareketlerinin uyumsuz bir hal alması,
5. Kalp atışlarının değişiklik göstermesi, nabzın değişimi,
6. Nefes alındığı zaman kaburga aralığının içeri doğru çekilmesi,
7. Kolları bir yere dayayarak ve yardımcı solunum kaslarını kullanarak solunum güçlüğü yaşanması,
8. Konuşmada güçlük yaşanması, konuşurken kısa bir cümleyi bile bir defada söyleyememek,
9. Kan basıncının fazla yüksek olması yada kan basıncının giderek düşmesi,
10. Hastanın korku ve panik içerisinde olması, sürekli terlemesi.

Astım Krizi Geçirdiğimi Nasıl Anlarım? Ne Yapmalıyım?

Astım krizi; hırıltı, öksürük, nefes almada zorluk ve göğüste sıkışmaya neden olabilir. Astımı olanlar, inhaler gibi astım ilaçları ile hafif astım ataklarını tedavi edebilir. Bununla birlikte, şiddetli astım krizi belirtileri yaşayan herkesin hemen tıbbi yardıma ihtiyacı olacaktır. Hava yollarının etrafındaki kaslar kasıldığında, hava yollarını daraltan bir astım krizleri meydana gelir. Bu, nefes darlığı, göğüste sıkışma, hırıltı ve genel nefes almada zorluk gibi belirtilere neden olur. Alerjenler, havadaki tahriş edici maddeler veya duman gibi belirli tetikleyiciler astım krizine neden olabilir. Astım krizi ayrıca astım alevlenmesi ya da astım atağı olarak da bilinmektedir. 

Astım Krizi Belirtileri Nelerdir?

Astım atağının belirtileri, atağın şiddetine bağlı olarak değişebilir. Hafif bir astım krizi birkaç dakika sürebilirken, şiddetli bir astım krizi saatler hatta günler sürebilir. Yaklaşan bir astım krizinin uyarı işaretleri şunları içerebilir:

1. Kurtarıcı astım ilacı kullanma ihtiyacının artması,
2. Kötüleşen öksürük,
3. Nefes darlığı hissi, özellikle kişinin uykudan uyanmasına neden oluyorsa,
4. Egzersiz için azaltılmış tolerans.

Birinin zaten astım krizleri geçirdiğine dair işaretler şunları içerebilir:

1. Hırıltı,
2. Göğüste tıkırtı sesi,
3. Göğüste sıkışma veya daralma hissi
4. Hızlı solunum,
5. Nefes almada zorluk,
6. Öksürme,
7. Konuşma zorluğu.

Şiddetli astım krizi belirtileri şunları içerebilir:

1. Hızlı nefes alma, 
2. Koyu tende gri veya beyaz, açık tende mavimsi veya mor görülebilen göz, dudak, parmak ucu veya tırnak yatağı çevresindeki cilt rengindeki değişiklikler,
3. Burun deliklerinin hızlı hareketi,
4. Kaburgaların veya midenin derin ve hızlı içeri ve dışarı hareketi,
5. Nefes verirken sönmeyen genişletilmiş göğüs,
6. Astımlı bebeklerde, ebeveynlerine veya bakıcılarına yanıt vermeme veya onları tanımama.

Astım Krizi Durumunda Ne Yapmalısınız?

Hafif bir astım krizi geçiriyorsanız bunu hızlı etkili inhaler gibi astım ilaçları ile tedavi edebilirsiniz. Bazı hafif astım atakları bile kendi kendine düzelebilir. 

Astımlı kişilerin, alerji ve astım uzmanları ile astım eylem planı hakkında konuşmaları önemlidir. Bu, insanlara yaşadıkları semptomlara bağlı olarak astımlarını nasıl tedavi edecekleri ve astım krizi durumunda ne yapacakları konusunda rehberlik eden bir plandır.

Astımı olan kişinin solunum yollarının etrafındaki kasları gevşetmek için astım ilacı içerebilecek bir rahatlatıcı inhaler taşıması gerekecektir. Bu ilaçlar kısa etkili, hızlı başlangıçlı beta-2 agonisti ve antikolinerjik bronkodilatörleri içerir.

Astım krizinde öncelikle şunları yapmanız gerekir:

1. Sakin kalın,
2. Dik oturun,
3. Hızlı rahatlama sağlayan ilacınızı kullanın ve astım eylem planınızı takip edin. 

Belirtiler kötüleşirse veya ilaçla düzelmezse acil tıbbi yardım isteyin. Şiddetli bir astım krizi durumunda, tıbbi yardım almak veya hemen 112’yi aramak esastır. Yardım beklerken de inhaler ilaçlarınızı almaya devam edebilirsiniz.

Astım krizinden sonra tıbbi yardımın gerekli olup olmadığına bakılmaksızın aşağıdaki adımlar önemlidir:

1. Doktorunuza gidin ve sağlık kontrolü yaptırın. 
2. Astım ilacınızı tam olarak reçete edildiği gibi almaya devam edin.
3. Günün geri kalanında dinlenin ve rahatlamaya çalışın. 

Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?

Astımınız varsa yılda en az bir kere doktora görünmeniz yararlı olacaktır. Belirtileriniz daha sık ise doktorunuza daha sık görünmeniz faydalı olacaktır. Aşağıdaki durumlarda ise en kısa sürede doktorunuzla iletişime geçmeniz gerekir:

1. Baş dönmesi, baygınlık veya zayıflık hissi, 
2. Yemek pişirmek, temizlik yapmak veya çöpü atmak gibi günlük bir görevi yerine getirmek için mücadele etmek,
3. Kalıcı bir öksürük,
4. Nefes alırken veya verirken hırıltı duyuyorsanız veya normal nefes alma düzeninde değişiklikler fark ediyorsanız.

Aşağıdakilerden herhangi birini yaşayan herkesin acil tıbbi yardıma ihtiyacı vardır:

1. Mavimsi, grimsi veya beyazımsı görülen dudaklar veya tırnaklar,
2. Nefes alırken genişleyen burun delikleri,
3. Dakikada 30 veya daha fazla nefese ulaşan solunum hızı,
4. Normal hızda konuşma veya yürüme zorluğu.